Φωτογραφικές Μηχανές ZENIT, η επίδραση τους στην Ελλάδα
Οι φωτογραφικές μηχανές ZENIT αποτελούν ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα στον κόσμο της αναλογικής φωτογραφίας. Παρήχθησαν στη Σοβιετική Ένωση από τη δεκαετία του 1950 και έγιναν δημοφιλείς για την ανθεκτικότητα, την απλότητα και την προσιτή τιμή τους κυρίως για εμάς στην Ελλάδα. Για αυτό και χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο από ερασιτέχνες φωτογράφους προσφέροντας εξαιρετική ποιότητα εικόνας σε προσιτό κόστος. ZENIT ήταν οι πρώτες SLR που έπιασα στα χέρια μου. Ειδικά για την Ελλάδα που έβαζε τεράστιο φόρο πολυτελείας στα σώματα των φωτογραφικών μηχανών, οι γιαπωνέζικες, οι αμερικάνικες και οι γερμανικές φωτογραφικές μηχανές ήταν απλησίαστες. Οπότε μια χαρά βόλεψε η λύση των σοβιετικών φωτογραφικών μηχανών που έρχονταν με παραεισαγωγές ή σαν οικοσκευή Pωσοπόντιων παλιννοστούντων. Η πρώτη ZENIT που έπιασα στα χέρια μου ήταν μια ET που μου έφερε κάποιος φίλος μου για του δείξω την λειτουργία της, ενώ η πρώτη μου SLR ήταν μια ZENIT 12XP. Όμως κατά καιρούς έχω φωτογραφίσει με διάφορα μοντέλα ΖΕΝΙΤ.
Οι φωτογραφικές μηχανές ZENIT κατασκευάζονταν από τη σοβιετική εταιρεία KMZ (Krasnogorsky Zavod), η οποία ιδρύθηκε το 1942. Η πρώτη κάμερα ZENIT κυκλοφόρησε το 1952 και βασίστηκε στο σχεδιασμό της Zorki, μιας σοβιετικής αντιγραφής της Leica. Σε αντίθεση με τη Zorki, που ήταν τηλεμετρική (rangefinder), η ZENIT ήταν μία μονοοπτική με καθρέπτη (SLR Single-Lens Reflex) κάμερα, επιτρέποντας στους φωτογράφους να βλέπουν μέσα από τον φακό και να ελέγχουν με ακρίβεια το κάδρο και την εστίαση. Τις επόμενες δεκαετίες, η ZENIT εξελίχθηκε και κυκλοφόρησαν πολλά μοντέλα, μερικά από τα οποία έγιναν εμβληματικά, όπως οι ZENIT E, ZENIT EΤ, ZENIT TTL και ZENIT 12XP. Αυτές οι μηχανές ήταν στιβαρές, αξιόπιστες και ιδανικές για αρχάριους φωτογράφους.
Οι ZENIT αυτής της σειράς που προαναφέραμε χρησιμοποιούσαν το βιδωτό σπείρωμα M42, μια διαδεδομένη άρμοση φωτογραφικών φακών της εποχής. Αυτό τις έκανε συμβατές με έναν μεγάλο αριθμό φακών, συμπεριλαμβανομένων των θρυλικών σοβιετικών φακών που πωλούνταν σε πολύ χαμηλές τιμές. Για αρκετό διάστημα ο νορμάλ φακός που τις συνόδευε ήταν ο Helios 44-2 58mm f/2, ένας εξαιρετικός φακός. Αργότερα για ένα διάστημα οι ZENIT υιοθέτησαν την άρμοση μπαγιονέτ της PENTAX -Κ, με την ίδια λογική που οι KIEV είχαν υιοθετήσει την άρμοση NIKON-F. Οι περισσότερες ZENIT ήταν χειροκίνητες με βασικά χαρακτηριστικά το μηχανικό κλείστρο, που λειτουργούσε χωρίς μπαταρία, χειροκίνητη λειτουργία εστίασης μέσω των φακών, ανθεκτικό μεταλλικό σώμα, που μπορούσε να αντέξει σκληρή χρήση και δερμάτινες θήκες.
Παρά την απλότητά τους, μπορούσαν να αποδώσουν εξαιρετικές εικόνες, ειδικά στα χέρια έμπειρων φωτογράφων. Στην πραγματικότητα το μόνο μειονέκτημα τους ήταν η μικρή ποικιλία των ταχυτήτων του φωτοφράκτη (κλείστρου). Όλες οι ZENIT που αναφέραμε είχαν ακριβώς την ίδια κλίμακα ταχυτήτων B – 30X – 60 -125-250-500. Εκτός από τα μοντέλα της ΖΕΝΙΤ που αναφέραμε (δηλαδή οι ZENIT E, ZENIT EΤ, ZENIT TTL και η ZENIT 12XP) η εταιρεία έχει κυκλοφορήσει πάρα πολλά μοντέλα με πολύ καλύτερα χαρακτηριστικά αλλά δεν έκαναν ιδιαίτερη καριέρα στην Ελλάδα ούτε σαν παραεισαγωγές ούτε σαν κανονικές εισαγωγές μιας και από κάποια στιγμή και μετά την δεκαετία του 90′ υπήρχε κανονική αντιπροσωπεία. Για εκείνη την περίοδο διαφημίστηκε η ΖΕΝΙΤ 122 που ήταν ίδια σε χαρακτηριστικά με τις παλιότερες απλά σε μια πιο μοντέρνα σχεδίαση.
Με την έλευση της ψηφιακής εποχής, οι αναλογικές κάμερες όπως οι ZENIT έχασαν τη δημοτικότητά τους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια αναβίωση του φιλμ, με φωτογράφους να ανακαλύπτουν ξανά τη μαγεία των χειροκίνητων φωτογραφικών μηχανών. Οι ZENIT έγιναν ξανά δημοφιλείς σαν μεταχειρισμένες τόσο για τη ρετρό αισθητική τους όσο και για τη μοναδική αίσθηση λήψης που προσφέρουν. Έτσι συχνά υπάρχουν ΖΕΝΙΤ μετεχειρισμένες που πουλιούνται σε αγγελίες και στα κοινωνικά δίκτυα. Το 2018, η KMZ σε συνεργασία με την Leica ανακοίνωσε την ZENIT M, μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή βασισμένη στη Leica M, συνδυάζοντας την κλασική σχεδίαση με σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά δυστυχώς ήταν πανάκριβη. Με δεδομένο το ζωντάνεμα της ρώσικης φωτογραφικής βιομηχανίας ειδικά στους φακούς ίσως ξαναδούμε προσιτές ΖΕΝΙΤ αλλά ψηφιακές στο μέλλον. Οι φωτογραφικές μηχανές ZENIT έχουν αφήσει ανεξίτηλο σημάδι και στην ιστορία της Ελληνικής φωτογραφίας. Η απλότητά τους, η αξιοπιστία τους και η προσιτή τιμή τους τις καθιστούν αγαπητές ακόμη και σήμερα, είτε για συλλεκτικούς λόγους είτε για τη μαγεία της αναλογικής φωτογραφίας.
Δείτε και την ανάρτηση μου για την πρώτη μου SLR μια ZENIT XP12
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397.
