Τι σημαίνει ο όρος Σκοτεινός θάλαμος στην φωτογραφία;
Ο όρος “σκοτεινός θάλαμος” έχει δύο έννοιες στα ελληνικά. Αποδίδει δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Το πρώτο νόημα του σκοτεινού θαλάμου αφορά την camera obscura που σε διάφορες μορφές χρησιμοποιήθηκε ως βοήθημα για τους ζωγράφους. Αυτές οι συσκευές, ειδικά οι φορητές χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες σαν φωτογραφικές μηχανές και οδήγησαν και στην σχεδίαση όλων των φωτογραφικών μηχανών από 1839 και μετά. Αν όπως μείνουμε σε αυτή την μονοσήμαντη εξήγηση για τον όρο “σκοτεινός θάλαμος” έχουμε κάνει ένα μεγάλο λάθος. Και αυτό στην συγκεκριμένη περίπτωση κάνει η wikipedia που βγαίνει και πρώτο αποτέλεσμα στις σχετικές αναζητήσεις στη google. Βέβαια μπορεί τα πρώτα χρόνια της φωτογραφίας σε επιστημονικά κυρίως συγγράμματα, αυτή να ήταν η κύρια έννοια για τον σκοτεινό θάλαμο, γιατί στην ουσία μετάφραζε στην καθαρεύουσα τον λατινικό όρο camera obscura που σημαίνει βέβαια σκοτεινό δωμάτιο, αλλά μιας και αφορούσε και πολύ μικρότερες συσκευές μάλλον η λέξη θάλαμος βόλεψε περισσότερο σε σχέση με την κάμαρα ή το δωμάτιο.
Camera obscura ιδιοκατασκευή
Βέβαια εδώ και δεκαετίες (τουλάχιστον από το 1970 και μετά ) σκοτεινός θάλαμος για όποιον ασχολείται με την φωτογραφία αλλά και για το πλατύ κοινό, σημαίνει τον χώρο όπου γίνεται η επεξεργασία των ασπρόμαυρων ή έγχρωμων φιλμ και φωτογραφιών. Κυρίως όμως των ασπρόμαυρων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με τον όρο “Σκοτεινός Θάλαμος” μεταφράσαμε στην αρχή τον όρο camera obscura και ότι αυτός σημαίνει (ακριβώς όπως τα λέει η wikipedia στο άρθρο της). Όμως αυτή η έννοια έχει σταματήσει πια να χρησιμοποιείται τουλάχιστον στην καθημερινή γλώσσα ειδικά την φωτογραφική (ίσως να χρησιμοποιείται σε κάποια παρωχημένα συγγράμματα). Στην καθημερινή φωτογραφική γλώσσα στην ουσία με τον όρο σκοτεινός θάλαμος έχουμε μεταφράσει τον αγγλικό όρο darkroom που ας δούμε πως τον αποδίδουν μεγάλα λεξικά της αγγλικής γλώσσας.
https://www.merriam-webster.com/
a room with no light or with a safelight for developing light-sensitive photographic materials
https://dictionary.cambridge.org/
a specially lit room where photographic film is processed
https://www.dictionary.com/
a room in which film or the like is made, handled, or developed and from which the actinic rays of light are excluded.
https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/
a room that can be made completely dark, where you can take film out of a camera and develop photographs
https://en.wiktionary.org/
(photography) A dark room, where photographs are developed.
A darkened room where sexual activity can take place, especially one in a gay club.
Όπως έχουμε παρατηρήσει και σε άλλες περιπτώσεις ακόμη και μεγάλα και έγκυρα λεξικά δεν μπορούν να αποδώσουν με σωστό τρόπο έννοιες που συχνά είναι μεταβαλλόμενες ή εξελίσσονται μέσα στο χρόνο και δεν είναι στατικές . Ειδικά για τους φωτογραφικούς όρους την πατάνε συχνά και τα δικά μας μεγάλα και έγκυρα λεξικά. Ο πιο ολοκληρωμένος ορισμός είναι του www.oxfordlearnersdictionaries.com αλλά βέβαια και του en.wiktionary.org που μας δίνει και μια σύγχρονη χρήση του όρου darkroom ειδικά στα gay club. Ο πιο φτωχός ορισμός είναι του dictionary.cambridge.org και είναι πραγματικά κρίμα να διαπιστώνεις την ανεπάρκεια ενός τόσο σπουδαίου λεξικού. Αυτό το λεξικό αναφέρεται μόνο στην επεξεργασία του φιλμ το οποίο δεν χρειάζεται σκοτεινό θάλαμο στο κάτω-κάτω. Με ένα σάκο αλλαγής μπορείς να βάλεις το φιλμ στο τανκ εμφάνισης και τα υπόλοιπα γίνονται σε οποιοδήποτε χώρο σε κανονικό φως.
Σύγχρονος σκοτεινός θάλαμος που περιλαμβάνει και υπολογιστές
Αφορμή για το σημερινό άρθρο μου έδωσε το πρώτο μάθημα του εξάμηνου κύκλου (Φωτογραφία Ι ) του fotoart που δίδαξα αυτή την εβδομάδα και η ανάγκη να ξεκαθαριστούν τα πράγματα όσο αφορά το τι σημαίνει στην φωτογραφία ο όρος σκοτεινός θάλαμος. Οπότε συνοψίζοντας σκοτεινός θάλαμος στην φωτογραφία είναι ο χώρος όπου γίνετε η επεξεργασία των υλικών της χημικής φωτογραφίας. Φωτογραφικών χημικών, Φωτογραφικών φιλμ και φωτογραφικών εκτυπώσεων.
Δείτε και τα άρθρα μου
Σκοτεινός Θάλαμος
Εμφάνιση Ασπρόμαυρου Φιλμ
Εκτύπωση Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας
Φωτογράμματα
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397
