Μετατροπή μιας full frame DSLR σε φωτογραφική μηχανή με τρύπα καρφίτσας στην θέση του φακού
Δημιουργία δύο εξαρτημάτων Pinhole που προσαρμόζονται όπως και οι εναλλακτικοί φακοί σε μια Full frame DSLR με σκοπό την δημιουργία ψηφιακών φωτογραφιών pinhole
Λίγα λόγια σαν εισαγωγή για την φωτογραφία pinhole
Για την φωτογραφία pinhole στην αναλογική φωτογραφία ή την εποχή της χημικής φωτογραφίας μπορείτε να διαβάσετε δύο παλιότερα άρθρα μου το πρώτο στο fotoart και το δεύτερο στην παλιά μορφή του photographyinfo. Το σημερινό άρθρο αφορά την ψηφιακή φωτογραφία pinhole και την μετατροπή μιας full frame DSLR σε φωτογραφική μηχανή pinhole.
Φωτογραφία pinhole παλιότερο άρθρο στο fotoart
Η φωτογραφία pinhole μας φέρνει σε επαφή με την βασική αρχή της φωτογραφίας την ευθύγραμμη μετάδοση του φωτός και τον σχηματισμό του φωτογραφικού ειδώλου. Μας φέρνει σε άμεση επαφή με την πρώτη ύλη της φωτογραφίας, το φως. Η φωτογραφία pinhole έχει χρησιμοποιηθεί από καλλιτέχνες για την δημιουργία εικόνων όλα τα 180 χρόνια της ζωής της φωτογραφίας, αναφέρω σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Σουηδό δραματουργό, August Strindberg που η ενασχόληση του με την φωτογραφία pinhole είχε καθαρά φιλοσοφική (και μεταφυσική κάποιες φορές) αφετηρία. Η πρόθεση του ήταν να καταγράψει “καθαρές” φωτογραφίες, χωρίς την διαμεσολάβηση των φακών. Κυρίως από τα τέλη της δεκαετίας 60′ και μετά άρχισε να υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από καλλιτέχνες από όλους τους χώρους οι οποίοι χρησιμοποίησαν την φωτογραφία pinhole στην καλλιτεχνική τους πρακτική.
Φωτογραφία με την ψηφιακή full frame pinhole
Θα αναφέρω μερικούς: Ο Paolo Gioli, ιταλός ζωγράφος, φωτογράφος και σκηνοθέτης, η αμερικανίδα ζωγράφος Willie Anne Wright, ο μεξικάνος φωτογράφος Carlos Jurado. Ο αμερικάνος γλύπτης και καλλιτέχνης εγκαταστάσεων Phil Simkin. Η αμερικανίδα Ruth Thorne-Thomsen, ο βέλγος γλύπτης φωτογράφος και γραφίστας Dominique Stroobant. Η αμερικανίδα γλύπτρια Peggy Ann Jones που έφτιαχνε επίτηδες μη λειτουργικές pinhole φωτογραφικές μηχανές. Η αμερικανίδα ζωγράφος και φωτογράφος Julie Schachter, ο αμερικάνος φωτογράφος Jack Butler και ο κουβανός φωτογράφος Abelardo Morell.
Η φωτογραφία pinhole έχει μια απελευθερωτική δύναμη καθώς δεν σε ενδιαφέρει πλέον η τεχνική αρτιότητα, ο με ακρίβεια ορισμός του βάθους πεδίου, η ευκρίνεια, η εστίαση, η σταθεροποίηση, στοιχεία από την τεχνολογική προίκα της φωτογραφίας που πολλές φορές εμποδίζουν την απόλυτη ελευθερία στην καλλιτεχνική έκφραση. Στην ψηφιακή φωτογραφία pinhole χρησιμοποιούμε την δυνατότητα άμεσης καταγραφής και παρατήρησης των εικόνων της ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής και μπορούμε να χρησιμοποιούμε ή όχι την δυνατότητα της σε πραγματικό χρόνο απεικόνισης (Live view), πράγμα που ήταν αδύνατο ή πολύ δύσκολο την εποχή της χημικής φωτογραφίας. Η τεχνολογικά εξελιγμένη σύγχρονη ψηφιακή φωτογραφική μηχανή μοιάζει με ένα αυτοσχέδιο παιδικό παιχνίδι όταν στη θέση του φακού τοποθετήσουμε ένα εξάρτημα pinhole. Τουλάχιστον αυτή την χαρά προσφέρει η κατασκευή και η χρήση της σε μένα. Αφήνω εδώ και δύο λόγια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου
“…υμνώ το φως, σαν χάδι στο παιδί που ακόμα ελπίζει μέσα μου…”
Δημιουργία δύο εξαρτημάτων Pinhole που προσαρμόζονται όπως και οι εναλλακτικοί φακοί σε μια Full frame DSLR με σκοπό την δημιουργία ψηφιακών φωτογραφιών pinhole
Η ιδέα για την μετατροπή μιας σύγχρονης ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής FULL FRAME DSLR σε pinhole φωτογραφική μηχανή μου είχε έρθει αρκετές φορές κατά την διάρκεια των σεμιναρίων μου, αλλά ολοκληρωμένο εγχείρημα έγινε στο μου στο πρώτο εξάμηνο του μεταπτυχιακού μου.
Η όλη κατασκευαστική προσπάθεια στηρίχτηκε σε προηγούμενη εμπειρία μου και ενασχόληση με την pinhole πρακτική. Για να μπορούν οι τρύπες pinhole να τοποθετηθούν με σταθερό τρόπο επάνω στην φωτογραφική μηχανή χρησιμοποίησα 2 καπάκια σώματος Nikon.
Για το άνοιγμα των pinhole χρησιμοποίησα αλουμίνιο από κουτάκι αναψυκτικού και βελόνες βελονισμού 0.3 mm. Για να μετρήσω με ακρίβεια την διάμετρο της τρύπας pinhole χρησιμοποίησα έναν παλιό μεγεθυντή προβάλλοντας την στην βάση του σαν να ήταν αρνητικό.
Στο πρώτο καπάκι σώματος άνοιξα μια τρύπα στο κέντρο του με πιστόλι θερμόκολλας και κόλλησα το μικρό κομμάτι αλουμινίου με την τρύπα στο κέντρο. Αυτό το καπάκι σώματος μου έδωσε μια pinhole με εστιακή απόσταση ακριβώς 50mm (απόσταση τρύπας -αισθητήρα).
Στο δεύτερο καπάκι σώματος άνοιξα μια μεγαλύτερη τρύπα και του κόλλησα ένα πλαστικό εξάρτημα από ένα πόδι τραπεζιού που θυμόμουν πως είχε το κατάλληλο σχήμα για να μου δώσει μια pinhole μεγαλύτερης εστιακής απόστασης. Αυτό μου έδωσε απόσταση αισθητήρα τρύπας 105mm. Αν δεν είχα το συγκεκριμένο εξάρτημα θα έφτιαχνα μια αντίστοιχη pinhole με μαύρο χαρτόνι και έτσι θα κατασκευάσω μια pinhole μεγαλύτερης εστιακής απόστασης στο μέλλον.
Η ιδανική διάμετρος της τρύπας για pinhole φωτογραφικές μηχανές διαφορετικών εστιακών αποστάσεων είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που έχει απασχολήσει και τους καλλιτέχνες αλλά και τους επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα. Ο σκοπός είναι αυτή η “ιδανική” διάμετρος της τρύπας να μας δίνει την απαραίτητη ευκρίνεια για να σχηματιστεί το φωτογραφικό είδωλο χωρίς να ξεπερνάμε το όριο περίθλασης. Έτσι έχουν δημοσιευθεί διάφοροι πίνακες και η μεθοδολογία με την οποία δημιουργήθηκαν. Σας παραθέτω έναν πίνακα που έχει δημοσιευτεί το 1992 (Holter) και τον θεωρώ αξιόπιστο μιας και είχε δοκιμαστεί στην κατασκευή πολλών pinhole που χρησιμοποιούσαν φιλμ και φωτογραφικό χαρτί την εποχή που δίδασκα αυτό το μάθημα στην focus. Με βάση αυτόν τον πίνακα οι δικές μου pinhole είναι 0,31mm η 50mm και 0,45 η 100mm.
Holter – 1992
| Εστιακή απόσταση (mm) – | Διάμετρος τρύπας (mm) | – Αντίστοιχο διάφραγμα f-stop | |
| 10 | 0.14 | 70 | |
| 20 | 0.20 | 100 | |
| 30 | 0.24 | 125 | |
| 40 | 0.28 | 140 | |
| 50 | 0.31 | 160 | |
| 60 | 0.34 | 180 | |
| 70 | 0.37 | 190 | |
| 80 | 0.40 | 200 | |
| 90 | 0.42 | 214 | |
| 100 | 0.45 | 220 | |
| 150 | 0.54 | 280 | |
| 200 | 0.63 | 318 | |
| 250 | 0.70 | 360 | |
| 300 | 0.78 | 380 | |
| 350 | 0.84 | 418 | |
| 400 | 0.89 | 450 |
Όσο αφορά την φωτομέτρηση γνωρίζοντας το f-stop που αντιστοιχεί στις δύο περιπτώσεις μπορούμε με την αμοιβαιότητα να υπολογίσουμε το χάσιμο της φωτεινότητας και να βρούμε έναν συνδυασμό ISO και ταχύτητας φωτοφράχτη που μας βολεύει στην κάθε περίπτωση. Βέβαια στην ψηφιακή Pinhole που βλέπουμε άμεσα το αποτέλεσμα και έτσι μπορούμε να διορθώσουμε και άμεσα τις ρυθμίσεις.
Αυτοπορτραίτο στο χέρι με την τεχνική zoom in με την ψηφιακή pinhole
Βασική βιβλιογραφία
Krummel, B.J. (2009). The pinhole camera : a practical how-to book for making pinhole cameras and images.
Renner, E. (2016). Pinhole photography : from historic technique to digital application. New York: Focal Press.
Wolfgang Lefèvre (2007). Inside the camera obscura – optics and art under the spell of the projected image. Berlin Max-Planck-Inst. Für Wissenschaftsgeschichte.
Μερικά ακόμη παραδείγματα ψηφιακών φωτογραφιών pinhole
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397.