Τι είναι η επιστημονική Φωτογραφία;

Επιστημονική φωτογραφία  ονομάζουμε όλη την ομάδα φωτογραφικών πρακτικών που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας. Η επιστημονική φωτογραφία έχει εφαρμογές σε όλο το φάσμα των επιστημών και έχει παίξει σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη της επιστήμης και στην διάδοση της γνώσης. Στην ουσία έχει συνδιαμορφώσει τον σύγχρονο κόσμο. Η άποψη μου ότι η φωτογραφία είναι μια, ισχύει και για τις διάφορες εκφάνσεις της επιστημονικής φωτογραφίας και έχουμε εξαιρετικά παραδείγματα καλλιτεχνών που έχουν γκρεμίσει τα πλαστά σύνορα ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη και με επιστημονικά εργαλεία έχουν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό έργο. Άλλωστε και η φωτογραφική μηχανή ένα επιστημονικό εργαλείο είναι.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η φωτογραφία είναι ταυτόχρονα τέχνη και επιστήμη από την πρώτη στιγμή της εφεύρεσης της. Μπορούμε να θεωρήσουμε ως την πρώτη επιστημονική φωτογραφία στην ιστορία της φωτογραφίας την πρώτη φωτογραφία του φεγγαριού από τον John William Draper (1811–1882) ήδη από το 1840 μόλις ένα χρόνο μετά από την ανακοίνωση της φωτογραφίας στην Γαλλική Ακαδημία επιστημών. Από τότε και μέχρι σήμερα η επιστημονική φωτογραφία μπορεί να χρησιμεύσει και ως εργαλείο διδασκαλίας και μετάδοσης της γνώσης, αλλά και για την δημιουργία μιας βάσης δεδομένων όπου η φωτογραφίες είναι τα πολύτιμα δεδομένα στο αρχείο της ανθρώπινης γνώσης. Η επιστημονική φωτογραφία μπορεί να μας αποκαλύψει στιγμές από τα μακρινότερα σημεία του σύμπαντος μέχρι τις τους μικρότερους οργανισμούς ή τμήματα των κυττάρων.

Η πρώτη φωτογραφία του φεγγαριού από τον John William Draper 

Αυτή η ανάρτηση μου είναι μια πρώτη παρουσίαση της επιστημονικής φωτογραφίας  που την θεωρώ απαραίτητη για την ελληνική γλώσσα πρώτα από όλα γιατί έχω πολλά αντίστοιχα ερωτήματα από φίλους της φωτογραφίας και τα ήδη υπάρχοντα άρθρα δεν νομίζω ότι ξεκαθαρίζουν το ζήτημα. Ακόμη και ένα μάθημα επιστημονικής φωτογραφίας που υπάρχει στο τμήμα φωτογραφίας στο Πανεπιστήμιο δυτικής Αθήνας δεν βοηθάει να ξεκαθαριστεί το ζήτημα. Για παράδειγμα υπάρχουν πολλές φωτογραφικές διαγνωστικές μέθοδοι στην Ιατρική, ανάμεσα τους και η Ακτινογραφίες που όμως δεν αναφέρονται πουθενά στα περιεχόμενα του μαθήματος ως επιστημονική φωτογραφία. Ας δούμε μερικές από τις εκφάνσεις της επιστημονικής φωτογραφίας.

Μικροφωτογραφία ή Επιστημονική Φωτογραφία με κάθε είδους μικροσκόπια

Είναι η φωτογραφία που ενδιαφέρεται για θέματα που δεν διακρίνονται με γυμνό μάτι αλλά χρειάζονται ενίσχυση με κάποιο μικροσκόπιο.

Επιστημονική Φωτογραφία μέσω μικροσκοπίου

Επιστημονική Φωτογραφία της Φύσης

Οι επιστήμονες υπολογίζουν τους ζωντανούς οργανισμούς σε περίπου 9 εκατομμύρια με περίπου 1 εκατομμύριο να έχουν εντοπιστεί, αναγνωριστεί και φωτογραφηθεί, οπότε καταλαβαίνεται ότι η Βιολογία είναι μια επιστήμη  όπου ή επιστημονική φωτογραφία έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης.

Επιστημονική Φωτογραφία του Σύμπαντος και των Άστρων

Η επιστημονική φωτογραφία του σύμπαντος ξέρουμε ότι είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαιτίας των μεγάλων αποστάσεων, μια ματιά στο παρελθόν, στο κοντινό ή στο πολύ μακρινό. Σε κάθε περίπτωση η φωτογράφιση των γαλαξιών, των αστεριών και γενικά  των ουράνιων σωμάτων, μας έχει προσφέρει τεράστια γνώση σε σχέση με την απλή παρατήρηση.

Επιστημονική Φωτογραφία από το τηλεσκόπιο Webb

Επιστημονική Αρχαιολογική Φωτογραφία

Η καταγραφή και η φωτογράφιση των αρχαιολογικών ευρημάτων είναι μια από τις σημαντικότερες διαδικασίες των αρχαιολογικών ανασκαφών και για τους αρχαιολόγους που κάνουν τις ανασκαφές αλλά και για τους ερευνητές του μέλλοντος. Η τεκμηρίωση με την φωτογραφία έχει διασώσει και αντικείμενα που έχουν καταστραφεί, αλλά και αρχαιολογικά αντικείμενα που έχουν κλαπεί.

Επιστημονική Φωτογραφία Υλικών

Ένα ιδιαίτερο κομμάτι της επιστημονικής φωτογραφίας στην υπηρεσία της τεχνολογίας και της βιομηχανίας που εξετάζει κυρίως την αντοχή των υλικών με εύκολους μη καταστρεπτικούς τρόπους.

Επιστημονική Φωτογραφία σε διαφορετικά μήκη κύματος

Εδώ ακριβώς ανήκουν οι ακτινογραφίες. Φωτογραφία στο υπέρυθρο ή στο υπεριώδες. Φωτογραφία στις ακτίνες Χ στην περίπτωση των ακτινογραφιών. Διάφορες φωτογραφίσεις με φωτισμό ιδιαίτερο. Μονοχρωματικές φωτογραφίσεις, φωτογραφίσεις αξιοποιώντας τον φθορισμό σε διάφορα υλικά και πετρώματα, ακόμη και φωτογραφίσεις με pinhole αντί για φακό ώστε να μην υπάρχουν καθόλου απορροφήσεις της ακτινοβολίας. Σε αυτή την κατηγορία επιστημονικής φωτογραφίας ανήκουν και οι μη καταστρεπτικές μέθοδοι διερεύνησης των έργων τέχνης.

Ακτινογραφία ψαριού

Επιστημονική Ιατρική Φωτογραφία

Βασικός τομέας της επιστημονικής φωτογραφίας είναι όλες οι εκφάνσεις της Ιατρικής φωτογραφίας που στην ουσία αφορά όλη την βιολογία του ανθρώπινου σώματος.

Επιστημονική Αεροφωτογραφία

Η επιστημονική φωτογραφία από ψηλά στον αέρα είναι σημαντική για διάφορους επιστημονικούς τομείς. Φυσικά οι περισσότερες έχουν σχέση με την καταγραφή και μελέτη της επιφάνειας του πλανήτη μας. Ένας δημοφιλής και σημαντικός επιστημονικός κλάδος που ανήκει και εδώ είναι η φωτογραμμετρία.

Επιστημονική αεροφωτογραφία

Με την σημερινή ανάρτηση σε καμία περίπτωση σε εξάντλησα όλες τις εκφράσεις της επιστημονικής φωτογραφίας, αλλά έγινε το πρώτο βήμα για μια έγκυρη πληροφόρηση σε σχέση με το θέμα. Η επιστημονική φωτογραφία ξεκίνησε στην ουσία μαζί με την γέννηση της φωτογραφίας και εξελίσσεται μέχρι σήμερα και συμβάλει με αποφασιστικό τρόπο στην γνώση μας για τον κόσμο, το περιβάλλον και για τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397