Η φωτογραφία και οι φωτογράφοι στο ελληνικό και στο παγκόσμιο σινεμά
Η Φωτογραφία και ο Κινηματογράφος είναι αδερφάκια. Όσες βέβαια ομοιότητες έχουν αυτές η δυο τέχνες ( Η έβδομη τέχνη και η τέχνη χωρίς νούμερο ή η τέχνη που καμιά φορά αναφέρεται σαν όγδοη), άλλες τόσες είναι και οι διαφορές τους. Σε αυτό το post δεν θέλω να αναφερθώ στην μεταξύ τους σχέση αλλά σε ταινίες. Σε ταινίες που το σενάριο τους είναι εμπνευσμένο από την φωτογραφία ή τους φωτογράφους. Επειδή πάντα με ενδιέφεραν αυτά τα σενάρια, αυτές οι ταινίες, από μικρός τα κυνηγούσα στους κινηματογράφους ή τα βίντεο κλαμπ. Πολλές από αυτές αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης στην ενασχόληση μου με την φωτογραφία και τελικά σε δύο χρωστάω το ότι έγινα φωτογράφος.
Τέτοιου είδους ταινίες δεν είναι και πάρα πολλές στην ιστορία του κινηματογράφου. Εδώ Θα σας αναφέρω τις πιο χαρακτηριστικές και ενδιαφέρουσες γιατί μια εξαντλητική αναφορά θα ήταν και κουραστική και ξεφεύγει και από τους στόχους μιας ανάρτησης στο blog μου. Σας συνιστώ να τις ψάξετε και να τις δείτε, ειδικά με φωτογραφική παρέα. Μετά τον ξένο τίτλο σας βάζω τον ελληνικό για όσες παίχτηκαν με άλλο τίτλο στην Ελλάδα (όπως γίνεται συνήθως από τις εταιρείες διανομής). Υπάρχουν και εξαιρετικά ντοκιμαντέρ με θέμα τους την φωτογραφία και θα αναφερθώ σε αυτά σε επόμενη ανάρτηση. Αλλά για σήμερα ας μείνουμε στις ταινίες μυθοπλασίας.
Ο κατάλογος με τις ταινίες που αφορούν την φωτογραφία ή φωτογράφους
Rear Window (1954) Σιωπηλός Μάρτυς. Μια από τις καλύτερες ταινίες του Alfred Hitchcock. Πρωταγωνιστεί ο James Stewart στον ρόλο ενός φωτογράφου και η πανέμορφη Grace Kelly που παίζει την αρραβωνιαστικιά του. Πολλοί στο Χόλυγουντ ορκίζονται ότι ο φωτογράφος είναι εμπνευσμένος από τον Ρόμπερτ Κάπα και η αρραβωνιαστικιά από την Ίνγκριντ Μπέργκμαν.
Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης (1963), σε παραγωγή Καραγιάννης – Καρατζόπουλος και σε σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου. Στην ταινία πρωταγωνιστεί ο Θανάσης Βέγγος, ο οποίος κάνει επαγγέλματα για να επιζήσει ανάμεσα τους και τον φωτογράφο. Ο Σακελλάριος εικονογραφεί με οξύνοια τον συνοικιακό Έλληνα φωτογράφο και ο Βέγγος μας χαρίζει μια από τις κλασικότερες σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου.
Blow-Up (1966) Αριστούργημα του Michelangelo Antonioni. Ο David Hemmings στον ρόλο του φωτογράφου.
L’important c’est d’aimer (1975). Ένας φωτογράφος γνωρίζει μια πρωταγωνίστρια σοφτ-πορνό ταινιών και θέλει να την βοηθήσει. Μόνο και μόνο που είναι ταινία του Andrzej Zulawski με την Schneider και τον Fabio Testi αρκεί.
Bilitis (1977) Στα όρια του soft πορνό, παρόλα αυτά η σχέση της ταινίας με την φωτογραφία είναι ο συμπρωταγωνιστής που είναι φωτογράφος, αλλά κυρίως ο σκηνοθέτης που είναι ο γνωστότατος φωτογράφος Ντέηβιντ Χάμιλτον.
Eyes of Laura Mars (1978) Μια φωτογράφος που την παίζει η Φαίη Ντάναγουει διαθέτει την ικανότητα να βλέπει μέσα από τα μάτια ενός κατα συρροή δολοφόνου. Τρομερή εμπορική επιτυχία.
Εγώ και το πουλί μου ( 1982), σε σκηνοθεσία Ερρίκου Θαλασσινού. Ελληνική βιντεοταινία σε σενάριο Λάκη Μιχαηλίδη με πρωταγωνιστή τον Σωτήρη Μουστάκα στον ρόλο ενός φωτογράφου. Αδιάφορη.
Under Fire (1983) Αποστολή στη Νικαράγουα. Σε σκηνοθεσία του Roger Spottiswoode. Ένα πολιτικό θρίλερ με τον Νικ Νόλτε να παίζει έξοχα τον ρόλο ενός φωτορεπόρτερ. Είναι η προσωπική μου προτίμηση
Salvador (1986) Του Oliver Stone με τον James Woods να υποδύεται έναν φωτορεπόρτερ σε δύσκολες στιγμές στο Ελ Σαλβαντόρ. Wannabe “Αποστολή στην Νικαράγουα” αλλά δεν.
Η φωτογραφία (1986) Σκηνοθεσία Νίκος Παπατάκης. Η ταινία είναι έχει ενδιαφέρον και βάζει ζητήματα σε σχέση με την αξία έχει η φωτογραφία όσον αφορά στη σχέση της με την πραγματικότητα.
Full Metal Jacket (1987) Σκηνοθεσία και παραγωγή του Στάνλεϋ Κιούμπρικ. είναι βρετανο-αμερικανική πολεμική ταινία του 1987 σε σκηνοθεσία και παραγωγή του Στάνλεϋ Κιούμπρικ. Εκτός από τις φωτογραφικές μηχανές που μας μοστράρουν σε όλη την ταινία η πρωταγωνιστές, έχει ενδιαφέρον ότι ο ένας από αυτούς Kevyn Major Howard έγινε μετά την ταινία φωτογράφος πορτραίτων στο Χόλυγουντ.
Proof (1991) Σκηνοθεσία Jocelyn Moorhouse. Παντελώς άγνωστη ταινία με έναν τυφλό φωτογράφο που τον παίζει ο Hugo Weaving πριν το Matrix. Μαζί του ο Russell Crowe πιτσιρίκος.
The public eye (1992) Το μάτι του ρεπόρτερ. Σκηνοθεσία Howard Franklin. Αφορά τη ζωή του φωτογράφου Weegee (Αrthur Felling) που τον παίζει έξοχα, μάλλον στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του ο Joe Pesci.
The Saint of Fort Washington (1993). Άγνωστη ταινία του Tim Hunter. Μια εξαιρετικής ευαισθησίας ταινία με δυο συγκλονιστικούς πρωταγωνιστές τον Danny Glover και τον Matt Dillon.
Το βλέμμα του Οδυσσέα (1995) Του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Μια πολυβραβευμένη συγκλονιστική ταινία συν ότι στα γυρίσματα τραβούσε φωτογραφίες ο Josef Koudelka πρέπει να την δείτε οπωσδήποτε.
Smoke και Blue in the Face (1995) Δύο ταινίες. Καπνός και Λίγο καπνός ακόμη. Πρέπει να τις δείτε μαζί καθώς αποτελούν συνέχεια η μία της άλλης. Αριστουργηματικός λόγος από τον Paul Auster που σκηνοθετεί μαζί με τον Wayne Wang. Πρωταγωνιστεί ο Harvey Keitel. Τον λόγο που η ταινίες έχουν σχέση με τη φωτογραφία σαν τον αφήνω για έκπληξη.
The Bridges of Madison County (1995) Οι γέφυρες του Μάντισον. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Clint Eastwood που παίζει και τον ρόλο ενός φωτογράφου του National Geographic.
Pecker (1998) Σκηνοθεσία John Waters. Πρωταγωνιστεί ο Edward Furlong στον ρόλο ενός υπάλληλου σαντουιτσάδικου ερασιτέχνη φωτογράφου που γίνεται φίρμα στον χώρο της καλλιτεχνικής φωτογραφίας σε ένα βράδυ.
High Art (1998) Σκηνοθεσία Lisa Cholodenko. Πρωταγωνιστούν Radha Mitchell και Ally Sheedy. Ένας έρωτας ανάμεσα σε μια φωτογράφο εθισμένη στα ναρκωτικά και σε μια βοηθό συντάκτη σε ένα φωτογραφικό περιοδικό τέχνης.
Οι φωτογράφοι (1998) Σκηνοθεσία Νίκος Κούνδουρος. Μια ταινία με κάποια ψήγματα της ιδιοφυίας του Κούνδουρου με πρωταγωνιστή τον Μιχάλη Ιατρόπουλο.
Guinevere (1999) Σκηνοθεσία Audrey Wells. Και αυτή σχετικά άγνωστη ταινία με πρωταγωνιστή τον Stephen Rea στον ρόλο ενός μποέμ φωτογράφου.
Harrison’s Flowers (2000) Σκηνοθεσία Élie Chouraqui. Πρωταγωνιστεί η Andie MacDowell στον ρόλο μιας γυναίκας που ψάχνει να βρει τον άντρα της που ήταν φωτορεπόρτερ και χάθηκε στον εμφύλιο πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας.
Cidade de Deus (2002) Η πόλη του Θεού. Εξαιρετική ταινία σε σκηνοθεσία Fernando Meirelles και Kátia Lund. Δυο παιδιά μεγαλώνουν μέσα στις βίαιες φτωχογειτονιές του Ρίο στην Βραζιλία. Ο ένας γίνεται έμπορος ναρκωτικών και ο άλλος φωτογράφος.
One Hour Photo (2002) Σκοτεινός θάλαμος. Σκηνοθεσία Mark Romanek. Θρίλερ με τον υπάλληλο ενός εργαστηρίου φωτογραφίας που τον παίζει ο Robin Williams. Δεν μπορώ να πω ότι τρελάθηκα αλλά το στόρι έχει μεγάλη σχέση με τη φωτογραφία.
Closer (2004) Εξ επαφής. Σκηνοθεσία Mike Nichols. Η Julia Roberts στον ρόλο μιας φωτογράφου πορτραίτων. Κατά τα άλλα δεν έχει μεγάλη σχέση με την φωτογραφία η ταινία, αλλά λόγω των πρωταγωνιστών βλέπεται με ενδιαφέρον (εκτός από την Τζούλια Ρόμπερτς παίζουν η Νάταλι Πόρτμαν, ο Τζουντ Λο και ο Κλάιβ Όουεν).
Shutter (2004). Θρίλερ του σωρού από τους Banjong Pisanthanakun και Parkpoom Wongpoom. Ένας νεαρός φωτογράφος με την φίλη του ανακαλύπτουν περίεργες σκιές σε φωτογραφίες μετά από ένα τραγικό δυστύχημα.
Fur: An Imaginary Portrait of Diane Arbus (2006) Το πορτραίτο: Η αλλόκοτη ματιά της Νταϊάν Άρμπους. Σκηνοθεσία Steven Shainberg. Μια ταινία για την ζωή της φωτογράφου Diane Arbus με την Nicole Kidman στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Flags of Our Fathers (2006) Οι σημαίες των προγόνων μας. Μια ταινία του Clint Eastwood που αναφέρεται στις ζωές των έξι Αμερικάνων στρατιωτών που ύψωσαν την σημαία στην Ιβοζίμα και στην θρυλική φωτογραφία του Joe Rosenthal.
Maria Larssons eviga ögonblick Everlasting Moments (2008) Σουηδική ταινία για την ζωή της Maria Larssons μιας φτωχής εργάτριας που ενασχόληση της με την φωτογραφία μεταμορφώνει την προσωπικότητα της.
Bang Club (2010). Σε σκηνοθεσία του Steven Silver. Η πραγματική ιστορία 4 φωτορεπόρτερ κατά την διάρκεια των τελευταίων ημερών του απαρτχάιντ στην Νότια Αφρική.
Tusen ganger god natt (2013) Χίλιες φορές καληνύχτα. Η Juliette Binoche στον ρόλο μιας κορυφαίας φωτογράφου, που ασχολείται με το πολεμικό ρεπορτάζ. Μια ταινία του Erik Poppe.
The Secret Life of Walter Mitty (2013) Η κρυφή ζωή του Γουόλτερ Μίτι. Ο Ben Stiller σκηνοθετεί και παίξει το ρόλο ενός εργαζόμενου στο φωτογραφικό αρχείο του περιοδικού Life που αναζητά το αρνητικό με το νούμερο 25 (δείτε την).
Life (2015) Σκηνοθεσία Anton Corbijn. Ο Robert Pattinson ως ο φωτογράφος του Magnum Dennis Stock και ο Dane DeHaan ως James Dean. Το σίγουρο είναι ότι ο Dennis συνέβαλε με τα πορτραίτα του στην μυθοποίηση του James.
The Journey Is the Destination(2016). “Το Ταξίδι Είναι ο Προορισμός” ο ελληνικός τίτλος. Το φιλμ αφορά τον φωτογράφο Dan Eldon που στα 22 του χρόνια δολοφονήθηκε από το εξαγριωμένο πλήθος στην Σομαλία το 1993.
Νοτιάς (2016). Μια ταινία του Τάσου Μπουλμέτη, μια τρυφερή ματιά στις δεκαετίες του ’60, ’70 και του ’80, αλλά και στην φωτογραφία από τον σκηνοθέτη της πολίτικης κουζίνας.
Kodachrome (2017) “Ζωή σε Φιλμ” ο ελληνικός τίτλος. Μια τρομερά ενδιαφέρουσα ταινία για την σχέση ενός πατέρα διάσημου φωτογράφου και του γιου του με αφορμή του τέλους εποχής για το διάσημο φιλμ της Kodak.
El fotógrafo de Mauthausen (2018) Ισπανική ταινία που αφορά τον Francesc Boix έναν Ισπανό κρατούμενο στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν που εργάζονταν σαν φωτογράφος εκεί κατά την διάρκεια της κράτησης του και κατάφερε να σώσει αρκετό φωτογραφικό υλικό από την φρίκη του στρατοπέδου που χρησιμοποιήθηκε στις δίκες των ναζί.
Minamata (2020) Ο Johnny Depp παίζει τον W. Eugene Smith την περίοδο της ζωής του όταν τα έβαλε με το βιομηχανικό κατεστημένο της Ιαπωνίας. Εξαιρετικός ο Johnny Depp ως W. Eugene Smith, ο τρόπος που μεταμορφώνεται είναι απίστευτος είναι πιο πειστικός ως Eugene Smith από τον ίδιο τον Eugene Smith, αλλά η ταινία δεν με ενθουσίασε.
Μήλα (2020) Ελληνική ταινία σκηνοθεσία του Χρήστου Νίκου με τον Άρη Σερβετάλη. Εξαιρετική ιδέα και η ταινία θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για την θέση της φωτογραφίας και στο σημερινό αλλά και στον μελλοντικό κόσμο.
Το άρθρο αυτό έχει πολλά χρόνια ιστορία. Πρωτοδημοσιεύθηκε στο fotoart το 2001 και μετά στην προσωπική μου ιστοσελίδα στο Facebook. Το ξαναδημοσιεύω εδώ με μερικές αλλαγές και με προσθήκη μερικών ακόμη σχετικών με την φωτογραφία και τους φωτογράφους ταινιών από τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Το άρθρο αυτό είναι πάντα επίκαιρο καθώς ανά διαστήματα προστίθεται όποια καινούργια ταινία κυκλοφορεί και είναι σχετική με την φωτογραφία ή τους φωτογράφους , αλλά και όποια από τις παλιές ταινίες ανακαλύπτω και είναι αρκετές.
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397.