John Szarkowski  – Τζον Σαρκόφσκι (1925–2007) – Φωτογράφος

Thaddeus John Szarkowski: Ένας οραματιστής της Φωτογραφίας

Ο Thaddeus John Szarkowski (1925–2007) υπήρξε μια  από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στον κόσμο της φωτογραφίας τον 20ό αιώνα. Φωτογράφος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής και συγγραφέας, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του, κυρίως μέσα από τη μακροχρόνια θητεία του ως διευθυντής του Τμήματος Φωτογραφίας στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA).

Γεννημένος το 1925 στο Άσλαντ του Ουισκόνσιν, ο Szarkowski σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν όπου ανέπτυξε πρώιμο ενδιαφέρον για τη φωτογραφία. Αν και ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτογράφος, η καλλιτεχνική και θεωρητική του προσέγγιση τον οδήγησε γρήγορα σε πιο ευρείες ερμηνευτικές και επιμελητικές δραστηριότητες. Το 1962, σε ηλικία μόλις 37 ετών, ανέλαβε τη διεύθυνση του φωτογραφικού τμήματος του MoMA, διαδεχόμενος τον διάσημο Edward Steichen.

Κατά τη διάρκεια των σχεδόν 30 ετών που υπηρέτησε στο MoMA (1962–1991), ο Szarkowski επαναπροσδιόρισε τη θέση της φωτογραφίας ως μορφή τέχνης, δίνοντάς της το κύρος που της άξιζε στους κόλπους της σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής. Υποστήριξε τη φωτογραφία όχι μόνο ως μέσο τεκμηρίωσης, αλλά και ως αυθύπαρκτη μορφή δημιουργικής έκφρασης. Μέσω σημαντικών εκθέσεων, όπως “New Documents” (1967), έφερε στο προσκήνιο φωτογράφους όπως οι Diane Arbus, Garry Winogrand και Lee Friedlander, αλλά και το  Guide του William Eggleston (1976) επηρεάζοντας καθοριστικά την εξέλιξη της μοντέρνας φωτογραφίας.

Το συγγραφικό του έργο είναι επίσης καθοριστικό. Το βιβλίο του “The Photographer’s Eye” (1966) αποτελεί βασικό θεωρητικό κείμενο για την κατανόηση των χαρακτηριστικών και των δυνατοτήτων του μέσου. Σε αυτό, ο Szarkowski ανέλυσε πέντε βασικά στοιχεία της φωτογραφικής γλώσσας: το πράγμα καθαυτό, τη λεπτομέρεια, το κάδρο, το χρόνο και την πρόθεση. Με αυτόν τον τρόπο βοήθησε στη δημιουργία μιας αισθητικής γλώσσας για τη φωτογραφία, παρόμοιας με αυτή της ζωγραφικής ή της γλυπτικής.

Παράλληλα, δεν έπαψε ποτέ να φωτογραφίζει. Αν και το έργο του ως φωτογράφου έμεινε για καιρό στη σκιά της επιμελητικής του δραστηριότητας, κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του αναγνωρίστηκε ως σημαντικός δημιουργός με έργα που αποπνέουν ηρεμία, παρατήρηση και ουσιαστική σύνδεση με τον τόπο. Ο Szarkowski πέθανε το 2007, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη. Η συμβολή του δεν περιορίζεται μόνο στην ανάδειξη φωτογράφων ή στην επιμέλεια εκθέσεων, αλλά επεκτείνεται στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και κατανοούμε τη φωτογραφία ως μορφή τέχνης. Υπήρξε οραματιστής, παιδαγωγός και υπερασπιστής ενός μέσου που κάποτε θεωρούνταν δευτερεύον, αλλά χάρη σε αυτόν, κατέκτησε μια κεντρική θέση στο πάνθεον των εικαστικών τεχνών.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397