Category Archives: Ιστορία της Φωτογραφίας

Άρθρα σχετικά με την ιστορία της Φωτογραφίας

Οι πρώτες φωτογραφίες στην Ελλάδα

February 26, 2021Ιστορία της Φωτογραφίας, Μαθήματα ΦωτογραφίαςΟι πρώτες φωτογραφίες στην Αθήνα, Οι πρώτες φωτογραφίες στην Ελλάδαdimitrios

Οι πρώτες φωτογραφίες της Ελλάδας που σώζονται

Έχω αναφέρει σε προηγούμενη ανάρτηση μου τις πρώτες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην Ελλάδα ( Ο πρώτος ταξιδιώτης φωτογράφος ). Όμως από αυτές τις πρώτες φωτογραφίες που τράβηξε ο μυθιστορηματικός Pierre-Gustave-Gaspard Joly e Lotbinière, ο πρώτος ταξιδιώτης φωτογράφος, δεν έχουν σωθεί τα πρωτότυπα. Οι πρώτες πρωτότυπες νταγκεροτυπίες που σώζονται από την Ελλάδα και συγκεκριμένα από την Αθήνα είναι ενός Γάλλου ζωγράφου και φωτογράφου του Joseph-Philibert Girault de Prangey .

Joseph-Philibert Girault de Prangey αυτοπορτρέτο του 1840

Ο Joseph-Philibert Girault de Prangey γεννήθηκε το 1804 και σπούδασε στην σχολή καλών τεχνών στο Παρίσι. Το 1941 διδάχτηκε φωτογραφία από τον εφευρέτη της Louis-Jacques-Mandé Daguerre ή από τον Hippolyte Bayard (που ξέρουμε ότι είχαν κοινούς γνωστούς). Το Σίγουρο είναι ότι από το 1841 μέχρι το 1844 ταξίδεψε στην ανατολική μεσόγειο και τράβηξε 900 νταγκεροτυπίες, ανάμεσα τους και κάποιες στην Αθήνα. Όταν επέστρεψε στην Γαλλία τις χρησιμοποίησε για να κάνει ζωγραφικές μελέτες και δημοσίευσε ένα μικρό βιβλίο με λιθογραφίες. Τίποτε άλλο.

Οι φωτογραφίες αυτές ανακαλύφθηκαν πολύ μετά τον θάνατο του και αποτελούν τις πιο παλιές φωτογραφίες που σώζονται τα πρωτότυπα και για την Ελλάδα αλλά και για την Τουρκία, την Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Σας παρουσιάζω σήμερα μερικές από τις φωτογραφίες στην Αθήνα. Η άχρηστη πληροφορία είναι ότι τον Μάιο του 2003, ο Σείχης Saud Al Thani του Κατάρ αγόρασε σε μια δημοπρασία φωτογραφία του Joseph-Philibert Girault de Prangey δίνοντας 565,250 λίρες Αγγλίας περίπου 922,488 δολάρια.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis

Αντρέ Κερτέζ – Μεντόν (Meudon) Παρίσι

Η ιστορία μιας φωτογραφίας στο προάστιο Μεντόν

Με την σημερινή φωτογραφία του Αντρέ Κερτέζ θα εγκαινιάσω την καινούργια κατηγορία αναρτήσεων στο blog μου, που θα αφορά ιστορίες για μια φωτογραφία. Έχω αναφερθεί αρκετές φορές σε άρθρα μου σε μια ή σε ζευγάρια φωτογραφιών, αλλά αυτή η καινούργια στήλη θα αφορά μια φωτογραφία κάποιου αγαπημένου φωτογράφου. Ο Αντρέ Κερτέζ είναι από τους αγαπημένους μου οπότε θα δούμε αρκετές φωτογραφίες του σε αυτή τη στήλη.

Αυτή η φωτογραφία είναι τραβηγμένη σε ένα προάστιο του Παρισιού, γύρω στα 9 χιλιόμετρα από το κέντρο, το 1928. Ο Αντρέ Κερτέζ τότε είχε μόλις 3 χρόνια που ζούσε στο Παρίσι, αλλά είχε ήδη διαμορφώσει το φωτογραφικό του στυλ που τον έκανε γνωστό. Ενώ όμως σε αυτή την φωτογραφία έχουμε όλη την ποιητική και τα στοιχεία που συναντάμε στις φωτογραφίες του Κερτέζ, έχουμε ταυτόχρονα μια “αποφασιστική στιγμή”. Αυτή η φωτογραφία δημοσιεύθηκε πολύ αργότερα σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε στην Αμερική το 1945, όπου ο Κερτέζ είχε μεταναστεύσει από το 1936. Το βιβλίο ονομάζεται μέρα του Παρισιού (Day of Paris). Εκδόθηκε την ίδια περίοδο που ο Κερτέζ πήρε την αμερικάνικη υπηκοότητα.

Ξέρουμε ότι η Αμερική δεν ταίριαξε στην ιδιοσυγκρασία του Κερτέζ. Για αυτή η δεύτερη μετανάστευση, ο ίδιος ένιωθε ότι δεν του βγήκε σε καλό καθώς τον εγκλώβισε σε συμβιβασμούς που δεν μπορούσε να τους αντέξει. Πρακτικά η Αμερική εκείνη την περίοδο παρόλο που τον έκανε πολίτη της τον είχε απορρίψει σαν καλλιτέχνη. Χωριστά που μέχρι να τον αποδεχθεί τον αντιμετώπιζε σαν εχθρό. Έτσι σε αυτό το βιβλίο που το σχεδίασε ο θρυλικός γραφίστας και φωτογράφος Alexey Brodovitch, τότε art director του Harper’s Bazaar, ο Αντρέ Κερτέζ θυμάται τις ευτυχισμένες και απόλυτα δημιουργικές μέρες στο Παρίσι. Πρέπει να σημειώσω εδώ ότι σίγουρα εκδότης, γραφίστας θα είχαν στο μυαλό τους ότι ο Αντρέ Κερτέζ χρωστούσε αυτό το βιβλίο στον εαυτό του από το 1933 στο Παρίσι που ο φίλος του ο Brassaï είχε εκδώσει το λεύκωμα το Παρίσι την νύχτα (Paris de Nuit).

Στο αρχείο του Αντρέ Κερτέζ υπάρχουν άλλες δυο φωτογραφίες από το ίδιο στενό με το ίδιο πάνω κάτω σημείο της πόλης. Στην μία δεν υπάρχουν ούτε άνθρωποι ούτε τρένο. Στην άλλη υπάρχει μόνο ένα τρένο την στιγμή που περνάει την γέφυρα. Δεν ξέρουμε αν είναι τραβηγμένες την ίδια μέρα ή αυτό το σημείο ενέπνευσε τον Κερτέζ και ξαναπήγε κι άλλες φορές μέχρι να πετύχει κάτι εξαιρετικό, όπως και το πέτυχε.

Η φωτογραφία ως καλλιτεχνική πρακτική στην Street Art

February 6, 2021Ιστορία της Φωτογραφίας, Κείμενα και ΦωτογραφίεςStreet Art και Φωτογραφία, Η φωτογραφία ως καλλιτεχνική πρακτική στην Street Artdimitrios

Street Art και Φωτογραφία

Στη σημερινή μου ανάρτηση είναι ένα κείμενο σημαντικό για μένα μιας και είναι από μια από τις πρώτες μου εργασίες στο μεταπτυχιακό που κάνω. Μετά από χιλιάδες άρθρα στο ίντερνετ αυτή είναι μια ιδιαίτερη στιγμή. Η εργασία παραδόθηκε αυτή την βδομάδα οπότε τώρα μπορώ να την δημοσιεύσω. Ίσως στη συνέχεια να γίνει μια σειρά άρθρων που να αφορά την σχέση της αγαπημένης μου street art με την φωτογραφία. Σήμερα σας παρουσιάζω την εισαγωγή και ένα κείμενο για τον Ernest Pignon-Ernest. Για εικονογράφηση έχω επιλέξει 2 φωτογραφίες του JR και βέβαια μια του πρωτοπόρου Ernest Pignon-Ernest από το 1979 παρακαλώ. Έχω αφαιρέσει τις παραπομπές της βιβλιογραφίας όποιος ενδιαφέρεται για αυτήν μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μου ή με email η στο facebook.

Φωτογραφία από την παρέμβαση του JR στην Βραζιλία με το project “Οι γυναίκες είναι ήρωες” το 2008

Εισαγωγή

Η σχέση που έχει η φωτογραφία και η Street Art είναι στενή και πολυεπίπεδη. Στην παρούσα εργασία θα προσπαθήσω να αναδείξω πως η φωτογραφία εξελίχθηκε ως μια ξεχωριστή καλλιτεχνική πρακτική μέσα από το έργο σημαντικών Street Artist. Θα αφήσω έξω από την έρευνα μου τη προφανή σχέση που έχει η τεκμηριωτική δύναμη της φωτογραφίας στην καταγραφή και προβολή της Street Art στον σύγχρονο κόσμο, ειδικά μέσω του διαδικτύου και τον πολύ σημαντικό ρόλο που έχει παίξει στην πλήρη αποδοχή της σαν ένα ρεύμα της τέχνης.

Η Street Art είναι τέχνη που ξεκίνησε σαν αναρχική, καταγγελτική, σχεδόν μυστική και παράνομη προσωπική πρακτική. H οπτικοποίηση γίνονταν κυρίως μέσα από τα γκράφιτι και τα tags από μια κοινότητα ανθρώπων με τους δικούς τους κώδικές, κανόνες, ιεραρχίες και κώδικες επικοινωνίας που χρησιμοποιούσαν τον δημόσιο χώρο, αντικείμενα, κτήρια και επιφάνειες, χωρίς κανένα σεβασμό στους νόμους που τον προστατεύουν σαν δημόσια περιουσία. Με τα χρόνια από την δεκαετία του 90′ και μετά η Street Art εξελίχθηκε σε ένα σημαντικό καλλιτεχνικό κίνημα και αναπόσπαστο τμήμα του αστικού τοπίου σε πάρα πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο.

Οι καλλιτέχνες της Street Art με τα πολλά και διαφορετικά στυλ τους έχουν συμβάλλει στην δημιουργία ενός οπτικού ιδιώματος που εκτός των άλλων αποσταθεροποιεί τους καθιερωμένους τρόπους σκέψης. Η Street Art έχει πετύχει να είναι ένα καλά τεκμηριωμένο αντικείμενο μελέτης με αρκετή βιβλιογραφία που συνεχώς επεκτείνεται και αυτό μαζί με την μεγάλη αποδοχή από το κοινό δείχνει ότι αυτή η μορφή τέχνης αντιπροσωπεύει μια πολιτιστική καμπή παγκόσμια σημαντική, μόνιμη και μη αναστρέψιμη. Τα έργα της Street Art βρίσκονται πλέον σε εκθέσεις σε σπουδαία μουσεία και gallery . Η μεγάλη δημοσιότητα που έχει πάρει το έργο σημαντικών Street Artists όπως οι Shepard Fairey, Banksy και Swoon για να αναφέρω μερικούς από την διεθνή σκηνή, κάνει το έργο τους τόσο επιδραστικό και προσφέρει στους ίδιους μια τεράστια αναγνωρισιμότητα που σπάνια απολαμβάνουν καλλιτέχνες που έχουν εξελιχθεί και παρουσιάζουν το έργο τους μέσα από τους θεσμοθετημένους οργανισμούς της σύγχρονης τέχνης. Αυτό ισχύει βέβαια για την παγκοσμιοποιημένη πλέον Street Art και για Έλληνες καλλιτέχνες σαν τον Ino, τον Sonke ή τον Fikos, για να αναφέρω μερικούς χαρακτηριστικούς .

Φωτογραφία από έργο του JR το 2019

Η Φωτογραφία ως καλλιτεχνική πρακτική της Street Art

Είναι αρκετοί καλλιτέχνες της Street Art που έμπνευσή τους αποτελεί μια φωτογραφία που συνήθως την μετασχηματίζουν, είτε αντιγράφοντας την με ζωγραφικό τρόπο ή αναπαράγοντας την ακόμη και αλλοιωμένη ή μετασχηματισμένη με άλλες τεχνικές όπως τα φωτοαντίγραφα ή τα στένσιλ. Στην παρούσα εργασία μου έχω επικεντρωθεί σε καλλιτέχνες της Street Art που χρησιμοποιούν τις ίδιες τις φωτογραφίες τυπωμένες με διάφορους τρόπους είτε ως αυτόνομα έργα, είτε με την τεχνική του κολάζ ή αντίστοιχες τεχνικές ως τμήμα του συνολικού τους έργου .

Παρόλο που θα ήθελα να παρουσιάσω αλφαβητικά τους καλλιτέχνες της Street Art που χρησιμοποιούν την φωτογραφία στην καλλιτεχνική τους πρακτική θέλω να αποτίσω φόρο τιμής σε ένα πρωτοπόρο. Τον “Καταστασιακό” πατριάρχη της Street Art τον Ernest Pignon-Ernest που γεννήθηκε στη Νίκαια το 1942. Από το 1966 έχει κάνει το δρόμο τόσο το σκηνικό όσο και το θέμα των εφήμερων έργων του, τα οποία συνήθως αντανακλούν τα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με κάθε τόπο που εκθέτει τα έργα του. Αυτή η πρακτική του Ernest Pignon-Ernest επηρέασε τους καλλιτέχνες της Street Art.

Όπως έχει πει και ο ίδιος σε συνεντεύξεις του «Οι τοποθεσίες είναι τα απαραίτητα υλικά μου. Προσπαθώ να καταλάβω ότι υπάρχει εκεί στο χώρο, φως, χρώματα – και ταυτόχρονα και ταυτόχρονα ότι δεν φαίνεται πλέον, την ιστορία του τόπου, τις ξεχασμένες μνήμες. Αυτά τα υλικά χρησιμοποιώ για να δημιουργήσω τις εικόνες μου, οι οποίες έτσι γεννιούνται από τα μέρη όπου τις τοποθετώ. Δεν κάνω έργα σε μια δεδομένη κατάσταση, προσπαθώ να κάνω έργα με καταστάσεις» . Η κύρια κριτική θέση που επεξεργάστηκαν οι “καταστασιακοί καλλιτέχνες και θεωρητικοί που με αυτούς κυρίως αντλεί έμπνευση η παρέμβαση στον δημόσιο χώρο του Ernest Pignon-Ernest, είναι ταυτόχρονα η κατάργηση και η πραγματοποίηση της τέχνης.

Αυτούς τους δύο διαφορετικούς δρόμους που τους εμπνεύστηκαν από τους σουρεαλιστές και τους ντανταϊστές καλλιτέχνες, οι “καταστασιακοί” θεωρούν ότι είναι οι αδιαχώριστες όψεις του ίδιου του ξεπεράσματος της τέχνης . Ο Ernest Pignon-Ernest αρκετές φορές αφήνει τις πρωτότυπες αφίσες του να τις καταστρέψουν οι καιρικές συνθήκες ή οι περαστικοί. Η εκ νέου φωτογράφιση της φθοράς τους δημιουργεί καινούργια αυτοτελή έργα που κολλιούνται με την μορφή αφίσας ξανά στον δημόσιο χώρο.

Ernest Pignon-Ernest 1979

Διαβάστε μερικά σχετικά ενδιαφέροντα άρθρα Φωτογραφία Δρόμου

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397

Leonard Nimoy Φωτογραφίες

January 9, 2021Ιστορία της Φωτογραφίας, Κείμενα και ΦωτογραφίεςLeonard Nimoy The Full Body Project φωτογραφίες, Leonard Nimoy Φωτογραφίεςdimitrios

Leonard Nimoy The Full Body Project φωτογραφίες

Το φωτογραφικό έργο του Leonard Nimoy ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα. Αυτός ο τόσο γνωστός ηθοποιός είχε και άλλα ταλέντα καθώς ήταν και σκηνοθέτης, συγγραφέας, ποιητής, τραγουδιστής, συνθέτης και φωτογράφος. Σήμερα αποφάσισα να σας παρουσιάσω μερικές φωτογραφίες από ένα φωτογραφικό έργο που δημιούργησε το 2007 το The Full Body Project. Οι φωτογραφίες είναι εξαιρετικές και έχουν τον προφανή σκοπό να αμφισβητήσουν τα τρέχοντα πρότυπα της ομορφιάς. Έχουν επηρεαστεί από το έργο σπουδαίων καλλιτεχνών, ανάμεσα τους και έργα φωτογράφων. Ως μοντέλα ο Nimoy έχει χρησιμοποιήσει τα μέλη μιας burlesque καλλιτεχνικής ομάδας του San Francisco, τις The Fat Bottom Revue. Σας παρουσιάζω μαζί με κάποιες σκέψεις και μερικά από τα από τα έργα που έδωσαν την έμπνευση.

Leonard Nimoy – The Full Body Project

H προηγούμενη φωτογραφία είναι επηρεασμένη από αυτή του Herb Ritts

Leonard Nimoy – The Full Body Project

Η προηγούμενη φωτογραφία είναι επηρεασμένη από αυτόν τον πίνακα του Henri Matisse

Leonard Nimoy – The Full Body Project

Οι προηγούμενες δύο φωτογραφίες είναι επηρεασμένες από αυτές τις φωτογραφίες του Helmut Newton

Leonard Nimoy – The Full Body Project

Για την προηγούμενη φωτογραφία η gallery που αντιπροσωπεύει το φωτογραφικό έργο του Leonard Nimoy λέει ότι η πηγή έμπνευσης είναι οι τρεις Χάριτες του Sandro Botticelli που τις παραθέτει κιόλας δίπλα στο έργο. Εμένα στο μυαλό μου αρχικά μου έφεραν τις τρεις Χάριτες του Peter Paul Rubens, όμως μου θύμιζαν και κάτι άλλο που με λίγο ψάξιμο το βρήκα. Είναι οι τρεις Χάριτες του Ραφαήλ. Σας παραθέτω και τους τρεις πίνακες για να μου πείτε αν συμφωνείτε.

Οι τρεις Χάριτες του Sandro Botticelli λεπτομέρεια από τον πίνακα Άνοιξη

Οι τρεις Χάριτες του Ρούμπενς

Οι τρεις Χάριτες του Ραφαήλ

Leonard Nimoy – The Full Body Project

Και σε αυτή την φωτογραφία έχω την διαφωνία μου. Παρόλο που ξεκάθαρα αναφέρεται σαν πηγή έμπνευσης το περίφημο γυμνό που κατεβαίνει τις σκάλες του Marcel Duchamp, πιστεύω ότι έχει παίξει ρόλο και μια φωτογραφία του Gjon Mili που κι αυτός πήρε αφορμή τον Marcel Duchamp για να κάνει τις δικές στρόμπο φωτογραφικές εκδοχές. Σας τα παραθέτω και τα δύο και αποφασίστε.

Marcel Duchamp

Gjon Mili

Στις υπόλοιπες φωτογραφίες του project δεν αναφέρονται σαφείς επιρροές. Σε κάποιες είναι εμφανείς, σε κάποιες άλλες όχι.

Leonard Nimoy – The Full Body Project

Leonard Nimoy The Full Body Project

Ανδρέας Εμπειρίκος Φωτογραφίες

January 6, 2021Ιστορία της Φωτογραφίας, Κείμενα και ΦωτογραφίεςΑνδρέας Εμπειρίκος Φωτογραφίες, Φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκουdimitrios

Φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου

Όλα ξεκίνησαν με αφορμή την ανάρτηση μου με τις διάσημες και τους διάσημους που κρατάνε φωτογραφική μηχανή στα χέρια τους που τελικά εξελίχθηκες σε μια από τις δημοφιλέστερες αναρτήσεις του blog μου. Ανάμεσα στους διάσημους που έγιναν γνωστοί για άλλες τους δραστηριότητες και όχι τις φωτογραφικές, υπάρχουν αρκετοί που ήταν και φωτογράφοι με συνέπεια και μεγάλο φωτογραφικό έργο. Έτσι σιγά-σιγά είχε ξεκινήσει αναρτήσεις που να παρουσιάζω και κάποιες φωτογραφίες αυτών των διασήμων “ερασιτεχνών” φωτογράφων”.

Ανάμεσα τους βέβαια περιλαμβάνεται και ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος. Ευτυχώς εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει μια έκδοση για όποιον θέλει να δει κάποιες φωτογραφίες του (Φωτοφράκτης: Οι φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου, επιμ. Γιάννης Σταθάτος, Άγρα, Αθήνα 2001).

Όμως πιστεύω ότι μιας και ο όγκος του φωτογραφικού αρχείου του ποιητή είναι μεγάλος, σίγουρα υπάρχει πλούσιο υλικό για τον μελετητή του μέλλοντος και πιθανά να δούμε και άλλες εκδόσεις.

Στην σημερινή ανάρτηση σας παρουσιάζω μερικές φωτογραφίες που έχω πάρει από ένα pdf του Γιάννη Σταθάτου και άλλες πηγές στο διαδίκτυο. Μπορείτε να διαβάσετε και ένα κείμενο στο site του Γιάννη Σταθάτου και να βρείτε και ολόκληρο το pdf εκεί

Ανδρέας Εμπειρίκος και Φωτογραφία

Μπορείτε να δείτε και μια ακόμη ανάρτηση μου σχετική με τον φωτογράφο Ανδρέα Εμπείρικο. Ο φωτογράφος Ανδρέας Εμπειρίκος με τις φωτογραφικές του μηχανές

H φιλία του Γιάννη Τσαρούχη με τον Henri Cartier-Bresson

December 28, 2020Ιστορία της Φωτογραφίας, Κείμενα και ΦωτογραφίεςH φιλία του Γιάννη Τσαρούχη με τον Henri Cartier-Bressondimitrios

O ζωγράφος, ο φωτογράφος και η φωτοζωγραφική σχέση τους

Αν κάνει κάποιος μια αναζήτηση στο ίντερνετ με αυτά τα δύο ονόματα μαζί στα αποτελέσματα θα βρει αρκετές φωτογραφίες που τράβηξε ο Henri Cartier-Bresson τον Γιάννη Τσαρούχη και βέβαια αρκετές αναφορές στο σπίτι με τις Καρυάτιδες της οδού Ασωμάτων που αποτέλεσε και για τους δύο πηγή έμπνευσης. Όμως δεν υπάρχει κάποιο άρθρο ή κάποια αναφορά ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι είχαν μια πιο στενή φιλική σχέση και όχι μια τυχαία σχέση εξαιτίας των ταξιδιών του Henri Cartier-Bresson στην Ελλάδα, όπου γνώρισε αρκετούς διανοούμενους και καλλιτέχνες. Επειδή πιστεύω ότι υπήρξε μεταξύ τους μια στενή φιλία θέλω να προσθέσω με αυτή μου την ανάρτηση τα επιχειρήματα που με οδήγησαν σε αυτό το συμπέρασμα και όλες τι σχετικές διαθέσιμες φωτογραφίες. Ελπίζω αυτά τα λίγα στοιχεία να αποτελέσουν έναυσμα για κάποιον ερευνητή στο μέλλον, ώστε να ψάξει για περισσότερα στοιχεία και αποδείξεις για την πιθανή φιλική σχέση αυτών των δύο σπουδαίων καλλιτεχνών.

Μια από τις πιο γνωστές φωτογραφίες που τράβηξε ο Bresson στην Ελλάδα το 1953 (εικόνα 1)

Η πρώτη σκέψη ότι μπορεί αυτοί οι σημαντικοί καλλιτέχνες να είχαν μια πιο στενή σχέση έγινε όταν ψάχνοντας για την ημερομηνία που τραβήχτηκε η γνωστή φωτογραφία του Henri Cartier-Bresson με τις δύο γιαγιάδες κάτω από το σπίτι με τις Καρυάτιδες (εικόνα 1), διαπίστωσα ότι τραβήχτηκε το 1953 ενώ ο πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη είχε ζωγραφιστεί ένα τουλάχιστον χρόνο πριν, το 1952 (εικόνα 2).

Ο πίνακας του Τσαρούχη με το σπίτι με τις Καρυάτιδες ζωγραφισμένος το 1952 (εικόνα 2)

Έτσι σκέφτηκα ότι θα μου άρεσε ο πίνακας του Τσαρούχη να ήταν η έμπνευση για τον φωτογράφο που ρώτησε τον ζωγράφο αν το σπίτι ήταν αληθινό και που μπορούσε να το βρει. Μια ακόμη φωτογραφία που τράβηξε ο Bresson τον Τσαρούχη στην είσοδο του νεοκλασικού σπιτιού της θείας του στον Πειραιά πιστεύω ότι συνηγορεί υπέρ της εικασίας μου (εικόνα 3).

Εικόνα 3

Βέβαια όλα αυτά μπορεί να είναι απλά φαντασίες δικές μου. Οι φωτογραφίες που τράβηξε ο Henri Cartier-Bresson τον Γιάννη Τσαρούχη ήταν αποτέλεσμα καθαρά επαγγελματικής σχέσης και όχι γιατί έκαναν παρέα οι δύο καλλιτέχνες . Δείτε την χαρακτηριστική φωτογραφία που ο Γιάννης Τσαρούχης χορεύει ζεϊμπέκικο (εικόνα 4).

Εικόνα 4

Αυτή φωτογραφία με έκανε να ψάξω το θέμα περισσότερο. Είναι γνωστή και μια άλλη φωτογραφία του Bresson από την Ελλάδα με κάποιον να χορεύει ζεϊμπέκικο σε ένα κουτούκι (εικόνες 5 και 6), έτσι θεώρησα πάλι πολύ πιθανό ξέροντας την αγάπη του Τσαρούχη για το ζεϊμπέκικο και τους λαϊκούς ανθρώπους, ότι αυτός πήγαινε τον φίλο του στα κουτούκια.

Εικόνα 5

Χορευτές στο ίδιο μαγαζί που χορεύει στην εικόνα 4 ο Γιάννης Τσαρούχης (Εικόνα 6)

Που όμως μπορούν να στηριχτούν όλα αυτά; Πάμε να σας παραθέσω τα γενικότερα επιχειρήματα μου για το τι μπορούσε να φέρει αυτούς τους δυο σημαντικούς ανθρώπους κοντά. Πρώτα από όλα η κοντινή τους ηλικία. Το 1908 γεννημένος ο Henri Cartier-Bresson , Το 1910 ο Γιάννης Τσαρούχης. Τα κοινά βιώματα της παιδικής τους ηλικίας. Γόνοι μεγαλοαστικών οικογενειών και οι δύο, γάλλος ο ένας, γαλλικής παιδείας και αισθητικής ο άλλος. Η μεγάλη αγάπη και των δύο για τις τέχνες και την ζωγραφική, ενώ προσθέτω ότι ανακάλυψα πρόσφατα την αγάπη του Γιάννη Τσαρούχη μετά από επίσκεψη στο σπίτι- Μουσείο είδα ότι διέθετε και Rolleiflex και φωτόμετρο χειρός. Οπότε και κοινή η αγάπη για την φωτογραφία.

Όλα αυτά βέβαια στηριγμένα στις λιγοστές φωτογραφίες και στις λιγοστές πληροφορίες και πιο πολύ σε εικασίες δικές μου. Θεωρώντας ότι είναι πιθανό να υπάρχουν αναφορές σε κείμενα δικά τους (ημερολόγια, αλληλογραφία) ή και σε κείμενα άλλων που να αφορούν την μεταξύ τους φιλική σχέση. Την αναζήτηση αυτή την είχα αφήσει για κάποια στιγμή στο μέλλον. Όμως έχω και άλλα επιχειρήματα που ενίσχυσαν την άποψη μου ότι ήταν φίλοι. Ο κοινός στενός φίλος Στρατής Ελευθεριάδης-Τεριάντ που στην πραγματικότητα υπήρξε εκτός από φίλος και μαικήνας και για τους δυο τους. Ο Τσαρούχης μάλιστα φιλοξενήθηκε από τον Τεριάντ για ένα διάστημα. Έμεινε στην Γαλλία για μεγάλα διαστήματα μετά από αυτή με την περίοδο της φιλοξενίας. Μάλιστα την περίοδο 1967-1981 ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν μόνιμος κάτοικος Γαλλίας. Μην ξεχνάμε ότι ο Τεριάντ κυκλοφόρησε τα 2 πρώτα λευκώματα του Bresson και βοήθησε όσο κανένας άλλος στην φήμη του και στο να εδραιωθεί ο Henri Cartier-Bresson ως καλλιτέχνης φωτογράφος, ενώ του οφείλουμε και τον όρο «αποφασιστική στιγμή».

Αυτό που ήρθε όμως να μου επιβεβαιώσει με κάποιο τρόπο αυτές μου τις εικασίες είναι πριν από μέρες που έπεσε στα χέρια μου ένας υπέροχος τόμος για το έργο του Γιάννη Τσαρούχη (ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ 1910-1989 – ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ – ΙΔΡΥΜΑ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ ΑΘΗΝΑ 1990) στον οποίο ο ίδιος ο ζωγράφος γράφει στην σελίδα 62 : «Προηγουμένως, όμως , εξέθεσα στην αίθουσα PAYNE (1953) κάτι μικρές ακουαρέλες με τοπία και πορτραίτα γνωστών κοινωνικών προσώπων. Η έκθεση αυτή είχε αυτό που λέμε επιτυχία. Ο Καρτιέ Μπρεσσόν που βρισκόταν στην Αθήνα εκείνη την εποχή, είδε την έκθεση και μου πρότεινε να του δώσω μαθήματα τεχνικής. Του τα έδωσα, πολύ αργότερα όμως» . Αυτή η φράση στην ουσία μου έδωσε αφορμή για την σημερινή μου ανάρτηση και εδώ είμαστε για να δούμε αν θα επιβεβαιωθώ από κάποιον ερευνητή που θα θεωρήσει ενδιαφέρον το συγκεκριμένο ζήτημα ώστε να το ερευνήσει και να μάθουμε πότε και που έγιναν αυτά τα μαθήματα ζωγραφικής.

Παραθέτω μερικές ακόμη φωτογραφίες από αυτές που τράβηξε κατά καιρούς ο Henri Cartier-Bresson τον Γιάννη Τσαρούχη.

Η τελευταία χρονολογικά φωτογραφία που τράβηξε ο Bresson τον Τσαρούχη το 1970

Φωτογραφία και Street Art

December 3, 2020Ιστορία της Φωτογραφίας, Κείμενα και ΦωτογραφίεςO Brassaï και τα Graffiti του Παρισιού, Φωτογραφία και Street Artdimitrios

O Brassaï και τα Graffiti του Παρισιού

Στην γενικότερη ενασχόληση μου για την σχέση φωτογραφίας και Street Art έχω καταλήξει ότι ο Brassaï που είναι γνωστότερος σαν ο φωτογράφος της Παρισινής νύχτας, είναι ο πρώτος στην ιστορία της τέχνης και της φωτογραφίας που φωτογράφισε συστηματικά graffiti στο δημόσιο χώρο. Μάλιστα όχι μόνο τα φωτογράφισε, αλλά τα δημοσίευσε σε περιοδικά και αργότερα σε βιβλία, ενώ αυτό το κομμάτι της δουλειάς του αποτέλεσε και τμήμα αρκετών φωτογραφικών εκθέσεων από το Παρίσι και το Βερολίνο μέχρι την Νέα Υόρκη.

Μια από τις σπουδαιότερες εκδόσεις της δουλειάς του Brassaï με τα Graffiti

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή . Την δεκαετία του 30′ ο Brassaï είναι ήδη γνωστός σαν ο φωτογράφος της Παρισινής νύχτας άλλωστε το 1933 είχε δημοσιεύσει το φωτογραφικό λεύκωμα “Το Παρίσι την νύχτα” που τον καθιέρωσε σαν έναν από τους σημαντικότερους φωτογράφους στη Γαλλία και στον κόσμο. Από νωρίτερα όμως στις περιηγήσεις του στο Παρίσι είχε προσέξει και είχε ξεκινήσει να φωτογραφίζει διάφορα πράγματα που συναντούσε γραμμένα ή σχεδιασμένα στους Παρισινούς τοίχους, στους δρόμους στα πάρκα και στις πλατείες. Αυτό που αρχικά ενθουσίασε τον Brassaï ήταν το πόσο θύμισαν αυτά τα σχέδια στους τοίχους παιδικά σχέδια αλλά και την πρωτόγονη τέχνη που τόσο ενθουσίαζε τον κύκλο των σουρεαλιστών καλλιτεχνών φίλων του. Έτσι οι πρώτες φωτογραφίες του δημοσιεύτηκαν στον Μινώταυρο μια έκδοση των σουρεαλιστών.

Μερικά από τα παρισινά graffiti που τράβηξε ο Brassaï

Η ενασχόληση του Brassaï με τα παρισινά graffiti συνεχίστηκε για πολλά χρόνια. Τα φωτογράφιζε με συνέπεια. Κρατούσε σημειώσεις αν έβρισκε κάποιο καινούργιο και δεν ευνοούσαν οι συνθήκες εκείνη την στιγμή για να το φωτογραφίσει, ώστε να επανέρθει με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Με αυτό τον τρόπο τα χαρτογραφούσε κιόλας και έτσι ακόμη και αν τα έσβηναν ή τα κατέστρεφαν ήξερε που είχε φωτογραφίσει το κάθε τι. Αυτό το τόσο σημαντικό έργο αργότερα μετά τον πόλεμο οδήγησε σε εκδόσεις φωτογραφικών λευκωμάτων αλλά και μιας φωτογραφικής έκθεσης. Το πιο σημαντικό όμως για μένα είναι η επίδραση που άσκησαν αυτές οι φωτογραφίες του Brassaï στους καλλιτέχνες της εποχής και γενικότερα στη σύγχρονη τέχνη. Είναι σίγουρο ότι η τέχνη των Joan Miro, Jean Dubuffet και Antoni Tàpies ακόμη και του Πικάσο για να αναφέρω μερικούς, έχει επηρεαστεί από την Street Art της εποχής στο Παρίσι που συστηματικά φωτογράφισε κατέγραψε και ανάδειξε ο Brassaï.

Ένα από τα χαρακτηριστικότερα graffiti της εποχής

Λίγα στοιχεία για την ζωή και το έργο του Brassai μπορείτε να βρείτε και σε αυτή μου την ανάρτηση Brassaï – Μπρασάι

H πρώτη φωτογραφική μηχανή της Olympus

October 8, 2020Ιστορία της Φωτογραφίας, Ιστορία της Φωτογραφικής ΜηχανήςH πρώτη μηχανή της Olympus το 1936, H πρώτη φωτογραφική μηχανή της Olympusdimitrios

H πρώτη μηχανή της Olympus το 1936

Η είδηση πριν λίγο καιρό ήταν ότι η Olympus αποφάσισε να μην ξανασχοληθεί με την κατασκευή φωτογραφικών μηχανών και σήμερα ανακοίνωσε ότι πούλησε το φωτογραφικό τμήμα της στο fund JIP, αλλά χωρίς το δικαίωμα χρήσης του ονόματος Olympus. Αυτό σημαίνει το πιθανότερο είναι να μην ξαναδούμε φωτογραφικές μηχανές με το brand Olympus. Για αυτό το λόγο θέλω σήμερα να σας θυμίσω άλλο ένα επεισόδιο από την ιστορία της φωτογραφικής μηχανής. Την πρώτη φωτογραφική μηχανή της Olympus.

Σας θυμίζω και το άρθρο μου για το σύστημα SLR της Olympus Η προσπάθεια για τον Όλυμπο των φωτογραφικών μηχανών

Με την ευκαιρία πρέπει να πω δύο λόγια για τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές της Olympus. Σε γενικές γραμμές η Olympus τα πήγε πολύ καλά τα πρώτα χρόνια της ψηφιακής φωτογραφίας με την κατηγορία των κόμπακτ ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών. Ειδικά με τις υποβρύχιες/αδιάβροχες κόμπακτ, παρόλο που ήταν ακριβές είχα ενθουσιαστεί γιατί είχαν αρκετά καλή φωτογραφική ποιότητα, εξαιρετικά ανθεκτική κατασκευή και δεν είχαν και το πρόβλημα της σκόνης από το οποίο υπέφεραν σχεδόν όλες οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές. Όπως η αλήθεια είναι ότι δεν τα πήγε καλά με τις dslr και τις mirrorless και οι κόμπακτ έπαψαν να ενδιαφέρουν το κοινό εξαιτίας των κινητών τηλεφώνων

Μια από τις πρώτες διαφημίσεις της Olympus

Πάμε λοιπόν στην πρώτη ολοκληρωμένη φωτογραφική μηχανή που κυκλοφόρησε η Olympus. Αυτή ήταν η Semi-Olympus I , μια μεσαίου φορμά φωτογραφική μηχανή με φυσούνα αναδιπλούμενη. Αυτή η κατηγορία που σήμερα ονομάζεται folding cameras. Τα χαρακτηριστικά της δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο. Διέθετε φακό 7,5cm, νορμάλ δηλαδή, με φωτεινότερο διάφραγμα f4,5 και ταχύτητες από 1 δευτερόλεπτο μέχρι 1/150, ενώ διάθετε και BULB (B) και TIME (T). Αλλά ήταν μια χαρά για την είσοδο της εταιρείας στην κατασκευή εταιρείας στην κατασκευή των φωτογραφικών μηχανών και με μια χαμηλή τιμή που αντιπροσώπευε μόλις ενάμιση μηνιαίο μισθό της εποχής.

Οι Φωτογραφίες του Όγκουστ Στρίντμπεργκ

September 17, 2020Ιστορία της Φωτογραφίας, Μαθήματα ΦωτογραφίαςΟι celestographs του August Strindberg (1849 – 1912), Οι Φωτογραφίες του Όγκουστ Στρίντμπεργκdimitrios

Οι celestographs του August Strindberg (1849 – 1912)

Ο August Strindberg ο σπουδαίος αυτός δραματουργός είναι γνωστός στο πλατύ κοινό για τα θεατρικά του έργα. Λίγοι ξέρουν ότι ασχολήθηκε και πειραματίστηκε με την ζωγραφική και με την φωτογραφία για μια μεγάλη περίοδο στην δεκαετία του 1890. Στην ζωγραφική αλλά κυρίως στην φωτογραφία ο Strindberg προσπάθησε να προωθήσει κάποιες ιδέες που ήταν πρωτοποριακές για την εποχή του αλλά δεν φαίνεται να άσκησαν κάποια ιδιαίτερη επίδραση στους σύγχρονούς του καλλιτέχνες.

Όσο αφορά την φωτογραφία είχε την ιδέα ότι θα έπρεπε να γίνεται χωρίς φωτογραφικό φακό στην μηχανή γιατί θεωρούσε ότι ο φακός παραμόρφωνε την φυσική πραγματικότητα, οπότε οι υπάρχουσες φωτογραφικές συσκευές και μηχανές δεν του άρεσαν. Έτσι χρησιμοποίησε φωτογραφικές μηχανές pinhole (τρύπα καρφίτσας) χωρίς φακό που τις έφτιαχνε μόνος του από κουτιά πούρων ή άλλα αντίστοιχα αντικείμενα. Όπως ούτε αυτό το φωτογραφικό αποτέλεσμα τον ικανοποίησε και έτσι έφτασε κάποια στιγμή να τοποθετεί φωτοευαίσθητα χαρτιά στο περβάζι κάποιου παράθυρου ή και κατευθείαν στο έδαφος. Στην συνέχεια επειδή κυρίως το έκανε την νύχτα προσπαθώντας να καταγράψει τον νυχτερινό έναστρο ουρανό που το φως είναι λιγοστό τοποθετούσε τα φωτοευαίσθητα χαρτιά μέσα σε λεκάνες με το υγρό του εμφανιστή, θεωρώντας ότι έτσι αυξάνει την ευαισθησία τους.

Το αποτέλεσμα που έπαιρνε σε αυτούς τους πειραματισμούς είναι σαν τις φωτογραφίες που σας παρουσιάζω σε αυτό το άρθρο σήμερα. Ο ίδιος θεωρούσε ότι με αυτό τον τρόπο, σε αυτές τις σκούρες σε γήινα χρώματα φωτογραφίες, είχε καταγράψει αστέρια. Το ότι μπορεί αυτό το αποτέλεσμα να οφείλονται στα σταγονίδια της νυχτερινής δροσιάς, τη σκόνη ή πιθανή μόλυνση στα υγρά της εμφάνισης δεν του πέρναγε καθόλου από το μυαλό. Ήταν τόσο σίγουρος ότι τα φωτογραφικά του αποτελέσματα που τα ονόμασε celestographs (ουρανογράμματα) θα μπορούσαν να είναι σημαντικά βοηθήματα για την επιστήμη που τα έστειλε σε ένα διάσημο γάλλο αστρονόμο της εποχής τον Nicolas Camille Flammarion (1842-1925). Δεν έλαβε ποτέ καμία απάντηση προφανώς επειδή ο Flammarion θα θεώρησε αυτή την φωτογραφική μέθοδο για την καταγραφή του ουρανού, εντελώς παράλογη.

Πραγματικά σαν βοήθημα για την επιστήμη της αστρονομίας ή σαν ρεαλιστικές αναπαραστάσεις της φύσης, αυτές οι φωτογραφίες είναι φυσικά άχρηστες. Όμως φωτογραφίες για να συνοδεύσουν τις μυστικιστικές αναζητήσεις του Strindberg ή μόνο και μόνο από την εικαστική πειραματική τους πλευρά μπορούμε να τις θεωρήσουμε ενδιαφέρουσες. Για μένα δείχνουν την δύναμη που έχει η φωτογραφία να επηρεάζει ανθρώπους του πνεύματος που βρίσκονται σε κάθε είδους αναζητήσεις και να τους φέρνει κοντά της.

Τα παιδιά στις φωτογραφίες του Ρομπέρ Ντουανό

June 5, 2020Ιστορία της Φωτογραφίας, Σπουδαίοι ΦωτογράφοιΤα παιδιά στις φωτογραφίες του Ρομπέρ Ντουανόdimitrios

Ο φωτογράφος Robert Doisneau και τα παιδιά

Είναι πολλές φορές στην ιστορία της φωτογραφίας που μελετώντας το έργο σπουδαίων φωτογράφων διαπιστώνουμε την ιδιαίτερη φωτογραφική τους σχέση με τα παιδιά. Σε κάποιους αυτό είναι πολύ φανερό όπως στην πρόσφατη ανακάλυψη μας, την νταντά Vivian Maier. Σε κάποιους άλλους οι επιμελητές αργούν να το καταλάβουν και να μας δώσουν την συγκεκριμένη επιλογή από το έργο τους- δηλαδή φωτογραφίες παιδιών – όπως αυτό έγινε πρόσφατα το 2016 με τον Sebastião Salgado και το φωτογραφικό λεύκωμα “Children”. Σε κάποιους άλλους ακόμη περιμένουμε χρόνια να δούμε τι θησαυρούς κρύβει (όπως πιστεύω) το ανεξερεύνητο ακόμη αρχείο τους ( Garry Winogrand).

Ανάμεσα στους σπουδαίους φωτογράφους υπάρχει κάποιος που η σχέση του με τα παιδιά και η ευκολία του να τα προσεγγίζει φωτογραφικά, είναι φανερά από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του έργου του. Αυτός ο σπουδαίος φωτογράφος είναι ο Γάλλος Robert Doisneau. Βιογραφικά στοιχεία για τον Robert Doisneau θα βρείτε σε αυτή μου την ανάρτηση (Robert Doisneau ). Σήμερα διαλέγω να σας δείξω μερικές από τις αριστουργηματικές φωτογραφίες παιδιών.