Ενσυνείδητη φωτογραφία: νια ανάγνωση της παρούσας στιγμής
Ενσυνείδητη Φωτογραφία είναι η πρακτική της φωτογράφησης που βασίζεται στην πλήρη επίγνωση της παρούσας στιγμής. Πρόκειται για μια προσέγγιση κατά την οποία ο φωτογράφος εστιάζει όχι μόνο στο τεχνικό ή αισθητικό αποτέλεσμα της εικόνας, αλλά κυρίως στη διαδικασία της παρατήρησης και της εμπειρίας του βλέμματος. Μέσα από την καλλιέργεια ενσυνειδητότητας —δηλαδή της προσεκτικής, ανοιχτής και χωρίς κριτική παρατήρησης— η φωτογραφία μετατρέπεται σε συνειδητή πράξη σύνδεσης με το περιβάλλον, τα συναισθήματα και τον εσωτερικό κόσμο του δημιουργού.
Φωτογραφία Δημήτρης Ασιθιανάκης 2025*
Η ενσυνείδητη φωτογραφία δεν στοχεύει απαραίτητα στη δημιουργία «τέλειων» ή εντυπωσιακών εικόνων, αλλά στην αποτύπωση της αλήθειας της στιγμής. Συνδυάζει στοιχεία διαλογισμού, τέχνης και προσωπικής ενδοσκόπησης, προσκαλώντας τον φωτογράφο να είναι παρών, να βλέπει πραγματικά και να αποδέχεται ό,τι αποκαλύπτεται μπροστά στον φακό του. Σε έναν κόσμο όπου η φωτογραφία συχνά ταυτίζεται με την ταχύτητα, την υπερπαραγωγή εικόνων και την επιδίωξη του «τέλειου κάδρου», η ενσυνείδητη φωτογραφία προτείνει μια διαφορετική στάση: να επιβραδύνουμε, να παρατηρήσουμε με προσοχή το περιβάλλον μας και να αφεθούμε στη στιγμή. Η πράξη της φωτογράφησης γίνεται εργαλείο σύνδεσης με τον εαυτό μας, με τους άλλους και με τον χώρο γύρω μας.
Η διαδικασία ξεκινά με την παρατήρηση. Ο φωτογράφος αφήνει το βλέμμα του να περιπλανηθεί χωρίς προκαταλήψεις, σαν να βλέπει τον κόσμο για πρώτη φορά. Οι λεπτομέρειες που συνήθως προσπερνούμε –το φως που πέφτει πάνω σε έναν τοίχο, οι σκιές ενός δέντρου, η έκφραση ενός περαστικού– αποκτούν ξαφνικά σημασία. Η φωτογραφική μηχανή δεν είναι πλέον εργαλείο σύλληψης μιας «τέλειας» εικόνας, αλλά μέσο για να καταγραφεί η εμπειρία της παρουσίας. Η ενσυνείδητη φωτογραφία έχει και θεραπευτική διάσταση. Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι τους βοηθά να μειώσουν το άγχος και να νιώσουν πιο ήρεμοι και γαλήνιοι. Όπως ο διαλογισμός εστιάζει στην αναπνοή, έτσι και η ενσυνείδητη φωτογραφία εστιάζει στην όραση και στην αίσθηση του χώρου. Η απλή πράξη της παρατήρησης και της φωτογραφικής αποτύπωσης μπορεί να γίνει μια μορφή προσωπικής ενδοσκόπησης, που αφορά ταυτόχρονα την έκφραση συναισθημάτων και σκέψεων.
Φωτογραφία Δημήτρης Ασιθιανάκης 2025*
Από καλλιτεχνικής πλευράς, αυτή η προσέγγιση συχνά οδηγεί σε εικόνες αυθεντικές, γεμάτες ευαισθησία. Επειδή ο φωτογράφος δεν πιέζει τον εαυτό του να δημιουργήσει κάτι «εντυπωσιακό», καταφέρνει να καταγράψει στιγμές πιο αληθινές. Η ενσυνείδητη φωτογραφία δεν αναζητά την τελειότητα, αλλά την αλήθεια της στιγμής. Αυτό κάνει τις εικόνες πιο ουσιαστικές και προσωπικές. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι ότι η τεχνική αρτιότητα περνά σε δεύτερη μοίρα. Δεν έχει σημασία αν χρησιμοποιείται επαγγελματική μηχανή ή ένα απλό κινητό τηλέφωνο. Η ουσία βρίσκεται στη στάση του φωτογράφου, στη διάθεση παρατήρησης και αποδοχής. Έτσι, η ενσυνείδητη φωτογραφία είναι προσβάσιμη σε όλους, ανεξάρτητα από τεχνογνωσία ή εξοπλισμό.
Φωτογραφία Δημήτρης Ασιθιανάκης 2025*
Στην πράξη, η ενσυνείδητη φωτογραφία μπορεί να καλλιεργηθεί με μικρές ασκήσεις: να αφιερώσουμε λίγα λεπτά για να περπατήσουμε αργά σε έναν δρόμο και να φωτογραφίσουμε ό,τι μας τραβά την προσοχή χωρίς να το κρίνουμε· να παρατηρήσουμε πώς αλλάζει το φως κατά τη διάρκεια της ημέρας· να εστιάσουμε σε ένα αντικείμενο και να το εξερευνήσουμε από διαφορετικές γωνίες. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μαθαίνουμε να βλέπουμε πιο καθαρά όχι μόνο τον εξωτερικό κόσμο, αλλά και τον εσωτερικό μας. Συνοψίζοντας, η ενσυνείδητη φωτογραφία είναι κάτι περισσότερο από καλλιτεχνική πρακτική: είναι μια στάση ζωής. Μας καλεί να σταματήσουμε για λίγο τον ρυθμό μας, να κοιτάξουμε με πραγματική προσοχή γύρω μας και να βρούμε ομορφιά στην απλότητα της καθημερινότητας. Είναι ένας τρόπος να ανακαλύψουμε ξανά τη χαρά του βλέμματος και να ζήσουμε τη στιγμή με πληρότητα.
5 απλές ασκήσεις ενσυνείδητης φωτογραφίας
Κάντε οποιαδήποτε από τις παρακάτω φωτογραφικές ασκήσεις ή και όλες για να μπείτε λίγο πιο πρακτικά στο πνεύμα του τι σημαίνει στην φωτογραφική πρακτική ο όρος ενσυνείδητη φωτογραφία.
- Η άσκηση της αργής παρατήρησης
Πάρτε τη φωτογραφική σας μηχανή ή το κινητό και περπατήστε αργά για 10–15 λεπτά σε έναν γνωστό χώρο — μια γειτονιά, ένα πάρκο ή ακόμη και μέσα στο σπίτι. Αντί να αναζητάτε «ενδιαφέροντα θέματα», εστιάστε στο να δείτε ό,τι υπάρχει. Παρατηρήστε τα χρώματα, τις σκιές, τις υφές. Τραβήξτε φωτογραφίες μόνο όταν κάτι σας καλεί φυσικά, χωρίς να το αναλύσετε.
- Μία φωτογραφία την ημέρα
Αφιερώστε κάθε μέρα λίγα λεπτά για να φωτογραφίσετε ένα και μόνο αντικείμενο ή σκηνή που σας κινεί το ενδιαφέρον εκείνη τη στιγμή. Μην προσπαθείτε να το κάνετε “καλλιτεχνικό”. Ο στόχος είναι να τιμήσετε τη στιγμή, να σταθείτε παρόντες και να αποτυπώσετε αυτό που σας συγκίνησε, όσο απλό κι αν είναι — ένα φλιτζάνι καφέ, μια αντανάκλαση, ένα φύλλο στο φως.
- Τρεις αργές αναπνοές
Πριν σηκώσετε τη μηχανή, κάντε τρεις αργές αναπνοές. Με κάθε εισπνοή, νιώστε το σώμα σας να σταθεροποιείται με κάθε εκπνοή, αφήστε την ένταση να φύγει. Όταν αισθανθείτε ήρεμοι, κοιτάξτε μέσα από τον φακό. Παρατηρήστε πώς αλλάζει η ματιά σας όταν φωτογραφίζετε μετά από αυτή τη σύντομη παύση. Αυτή η άσκηση ενισχύει τη σύνδεση ανάμεσα στην αναπνοή, τη σκέψη και την εικόνα.
- Η φωτογραφία της σιωπής
Επιλέξτε να φωτογραφίσετε σε απόλυτη ησυχία, χωρίς μουσική ή κουβέντα. Εστιάστε στο περιβάλλον και στους ήχους γύρω σας: το φύσημα του αέρα, το βήμα σας, ένα μακρινό θρόισμα. Καθώς εμβαθύνετε στη σιωπή, θα διαπιστώσετε ότι βλέπετε πιο καθαρά και αντιλαμβάνεστε λεπτομέρειες που συνήθως ξεφεύγουν.
- Ευγνωμοσύνη μέσα από το φακό
Καθημερινά, επιλέξτε να φωτογραφίσετε τρία πράγματα για τα οποία νιώθετε ευγνωμοσύνη. Μπορεί να είναι άνθρωποι, αντικείμενα, τοπία ή μικρές στιγμές. Αυτή η άσκηση ενισχύει τη θετική παρατήρηση και τη συναισθηματική σύνδεση με όσα μας περιβάλλουν. Με τον καιρό, θα διαπιστώσετε ότι η ματιά σας στρέφεται αυθόρμητα προς την ομορφιά και την πληρότητα του παρόντος.
Διαβάστε και το σχετικό άρθρο Ζεν και Φωτογραφία
*Οι φωτογραφίες που εικονογραφούν το σημερινό άρθρο, είναι τραβηγμένες με το κινητό μου τηλέφωνο την ώρα που ξεκινάω το πρωινό μου περπάτημα
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397