Ταχύτητα Φωτοφράχτη ή Χρόνος Έκθεσης

Ταχύτητα Φωτοφράχτη ή Χρόνος Έκθεσης

Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την Έκθεση στην Φωτογραφία, δηλαδή το πόσο φωτεινή ή το πόσο σκοτεινή θα είναι η φωτογραφία μας είναι ο χρόνος που το φωτοευαίσθητο υλικό μας, το φιλμ ή ο ψηφιακός αισθητήρας μας θα εκτεθεί στο φως. Αυτός ο χρόνος έκθεσης καθορίζεται στις φωτογραφικές μηχανές από έναν μηχανισμό με μεταλλικές κουρτίνες που ανοιγοκλείνουν  με τόση ταχύτητα όσο εμείς τους ορίζουμε. Τις ταχύτητες του φωτοφράχτη. Του φωτοφράχτες τους λέμε και κλείστρα. Οπότε ταχύτητες φωτοφράκτη και ταχύτητες κλείστρου είναι το ίδιο πράγμα.

fotofraxtisdiafragmatikos

Φωτοφράχτης διαφραγματικού επιπέδου σε παλιά μηχανή Graflex με ταχύτητες 1/400 – 1” , αλλά και B,T

Ο πρώτος απλός τρόπος που είχαν οι φωτογράφοι να ελέγξουν τον χρόνο της έκθεσης ήταν να αφαιρέσουν για συγκεκριμένη ώρα το καπάκι του φακού, μιας και μόνο αυτό εμπόδιζε το φως να περάσει στην μηχανή. Αυτό οδήγησε αρχικά να κατασκευαστούν φωτοφράχτες που ανοιγόκλειναν τον φακό και μιας και βρίσκονταν κοντά στον μηχανισμό του διαφράγματος μέσα στον φακό, ονομάστηκαν διαφραγματικού επιπέδου. Στην πορεία κατασκευάστηκαν φωτοφράχτες που βρίσκονταν ακριβώς μπροστά από το φωτοευαίσθητο υλικό μας, δηλαδή μπροστά ακριβώς από το φιλμ. Αυτοί οι φωτοφράχτες ονομάζονται εστιακού επιπέδου και είναι ο τύπος του φωτοφράχτη που χρησιμοποιούν και οι σύγχρονες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές.

fotofraxtisestiakouepipedou

Σύγχρονος μηχανισμός φωτοφράχτη εστιακού επιπέδου

Η κλίματα ταχυτήτων του φωτοφράχτη

Οι φωτοφράχτες διαφραγματικού επιπέδου και οι φωτοφράχτες εστιακού επιπέδου που είχαν παράλληλη κίνηση  δεν μπορούσαν να  πιάσουν πολύ γρήγορες ταχύτητες,  έφταναν το πολύ μέχρι 1/1000 του δευτερολέπτου, ενώ αντίθετα οι φωτοφράχτες εστιακού επιπέδου που κινούνται κάθετα έχουν καταφέρει απίστευτες ταχύτητες μέχρι και 1/16000 του δευτερολέπτου. Έτσι η κλίμακα των ταχυτήτων του φωτοφράχτη στις σύγχρονες μηχανές έχει πάνω κάτω ανάλογα με το μοντέλο αυτή την μορφή (σε διαφορές ολόκληρων στοπ).

1/16000

1/8000

1/4000

1/2000

1/1000

1/500

1/250

1/125

1/60

1/30

1/15

1/8

1/4

1/2

1”

2”

4”

8”

15”

30”

Επιλογές φωτοφράχτη Β & Τ

Για πιο αργές τα ταχύτητες από τα 30 δευτερόλεπτα οι φωτοφράχτες έχουν τις ρυθμίσεις Τ (Τime ) και Β (Bulb). Στο T πατάμε το κουμπί της μηχανής και ο φωτοφράχτης μένει ανοιχτός μέχρι να το ξαναπατήσουμε, ενώ στο Β, ο φωτοφράχτης μένει ανοιχτός όση ώρα κρατάμε πατημένο το κουμπί. Όταν χρησιμοποιούμε απομακρυσμένο έλεγχο του κουμπιού απελευθέρωσης (mobile apps, remote control  ή cable release),  το Β συνήθως λειτουργεί σαν Τ. Το BULB θα το βρείτε στην κλίμακα των ταχυτήτων μετά τα 30” ή και σαν ξεχωριστή επιλογή στον κεντρικό επιλογέα της φωτογραφικής μηχανής.

Ταχύτητες φωτοφράχτη για συγχρονισμό με ηλεκτρονικό φλας

Για την χρήση ηλεκτρονικού φλας, είτε των ενσωματωμένων στις μηχανές, είτε αυτών που προσαρμόζονται στην ειδική υποδοχή (στο θερμό πέδιλο), είτε των ηλεκτρονικών φλας με απομακρυσμένη πυροδότηση, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όλες τις ταχύτητες του φωτοφράχτη, αλλά από μια ταχύτητα και κάτω. Αυτή η ταχύτητα ονομάζεται ταχύτητα συγχρονισμού και συνήθως επισημαίνεται με σύμβολο Χ στην κλίμακα των ταχυτήτων. Οι πιο συνηθισμένες ταχύτητες συγχρονισμού για τα ηλεκτρονικά φλας είναι η 1/250 αλλά υπάρχουν και φωτογραφικές μηχανές με λίγο μικρότερες (1/200 ή 1/125). Για πιο λόγο υπάρχει αυτός ο περιορισμός αλλά και τους τρόπους που οι φωτογραφικές μηχανές συγχρονίζουν με τα ηλεκτρονικά φλας σε πιο γρήγορες ταχύτητες θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο μου.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis.Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397.