Τα μεγέθη του ψηφιακού αισθητήρα στην φωτογραφία
Ενώ στα περισσότερα άρθρα μου που αφορούν τα φωτογραφικά στερεότυπα συνήθως έχουμε να κάνουμε με αντίπαλες γνώμες και παρατάξεις, ανάμεσα στις full frame και στις Crop ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, ανάμεσα στους χρήστες τους δηλαδή, δεν υπάρχει κάποια αντιπαλότητα. Συνήθως οι χρήστες Crop ζηλεύουν αυτούς με τις Full Frame και θέλουν κάποια μέρα και εκείνοι να αποκτήσουν μια Full Frame φωτογραφική μηχανή. Εδώ το φωτογραφικό στερεότυπο είναι ότι πάντα οι Full Frame μηχανές θεωρούνται καλύτερες και αποτελούν τα αντικείμενα του πόθου για όλους τους φωτογράφους. Οι σύγχρονες ψηφιακές μονοοοπτικές φωτογραφικές μηχανές με καθρέπτη (DSLR), αλλά και οι φωτογραφικές μηχανές χωρίς καθρέπτη (Μirrorless) χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθος του ψηφιακού αισθητήρα που διαθέτουν, δηλαδή του φωτοευαίσθητου υλικού που έχει αντικαταστήσει το φιλμ. Η μια κατηγορία ονομάζεται FULL FRAME (ολόκληρου κάδρου) επειδή το μέγεθος του αισθητήρα είναι ίδιο με το μέγεθος του φιλμ 135 δηλαδή 24mmX36mm, ενώ η άλλη κατηγορία ονομάζεται CROP (κομμένου κάδρου) επειδή το μέγεθος του αισθητήρα είναι μικρότερο (περίπου το μισό) από το μέγεθος του καρέ στο φιλμ 135, και μοιάζει πολύ με το κινηματογραφικό καρέ στο φιλμ με πλάτος 35mm. Μερικές εταιρείες έχουν διαφορετικό χαρακτηριστικό όνομα για κάθε κατηγορία (για παράδειγμα η Nikon ονομάζει DX τις μηχανές crop και τους φακούς τους, ενώ FX τα full frame σώματα). Παρόλο που οι FULL FRAME φωτογραφικές μηχανές είναι αυτές που θεωρούνται επαγγελματικές και σε γενικές γραμμές διαθέτουν καλύτερα χαρακτηριστικά από τις CROP, μερικά από τα χαρακτηριστικά τους μπορεί να είναι και μειονεκτήματα για κάποιους φωτογράφους. Για αυτό τον λόγο θα αναλύσω τα χαρακτηριστικά της κάθε κατηγορίας, ώστε να μπορείτε να αποφασίσετε ποια κατηγορία ταιριάζει καλύτερα στο είδος της φωτογραφίας που θέλετε να κάνετε και πρώτα και κύρια στο πορτοφόλι σας.
Ας ξεκινήσω με τις Full Frame. Οι φωτογραφικές μηχανές πλήρους κάδρου είναι σε όλες τις εταιρείες οι φωτογραφικές μηχανές που απευθύνονται στους επαγγελματίες φωτογράφους. Οι τιμές τους είναι πολύ υψηλές. Αν και τα τελευταία χρόνια οι φωτογραφικές εταιρείες έχουν βάλει νερό στο κρασί τους με αποτέλεσμα τα φθηνά μοντέλα FULL FRAME να πλησιάζουν τις τιμές των ακριβών μοντέλων CROP, το θέμα της τιμής είναι σημαντικό γιατί με 300 ευρώ για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να αποκτήσει την πιο φθηνή DSLR με crop αισθητήρα, ενώ θέλει τουλάχιστον το τετραπλάσιο με πενταπλάσιο ποσό για να αποκτήσει την πιο φθηνή full frame. To σημαντικότερο πλεονέκτημα των full frame φωτογραφικών μηχανών είναι ότι διαθέτουν καλύτερα χαρακτηριστικά στην καταγραφή της εικόνας καθώς με μεγαλύτερο μέγεθος αισθητήρα μπορούν είτε να διαθέτουν μεγαλύτερο μέγεθος εικονοστοιχείων (pixel) για την ίδια ανάλυση, είτε μεγαλύτερο σύνολο εικονοστοιχείων με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη ανάλυση. Αυτό οδηγεί σε καλύτερο εύρος έκθεσης, σε μεγαλύτερο δυναμικό εύρος έκθεσης, αλλά και σε μεγαλύτερο βάθος χρώματος, ενώ πολύ σημαντική παράμετρος είναι ο χαμηλότερος ψηφιακός θόρυβος για υψηλές ρυθμίσεις ISO, γενικά καλύτερες δυνατότητες καταγραφής φωτογραφιών σε χαμηλό φωτισμό. Όλα τα παραπάνω, συνδυάζονται με πιο ανθεκτικά σώματα περισσότερο προστατευμένα σε σχέση με τις περιβαλλοντικές συνθήκες (θερμοκρασία, σκόνη, υγρασία), με μεγαλύτερη αντοχή σε μηχανικές καταπονήσεις, ενώ το σύστημα καθρέπτη φωτοφράχτη είναι κατασκευασμένο για περισσότερες χιλιάδες φωτογραφίες (κλικ). Αυτά όλα όμως, οδηγούν και σε δυο χαρακτηριστικά που μπορεί για κάποιους να είναι μειονεκτήματα. Σε μεγαλύτερο όγκο και βάρος. Μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι οι φακοί. Όλες οι εταιρείες κατασκευάζουν πλήρες σύστημα εναλλακτικών φακών για τις full frame, αλλά για να έχει κανείς καλούς φακούς για τις full frame χρειάζεται και αρκετά χρήματα. Επίσης ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό, είναι ότι όταν χρειαζόμαστε μικρό βάθος πεδίου (πιο έντονο μπόκε δηλαδή), οι full frame είναι ιδανικές καθώς μπορούμε να το πετύχουμε ευκολότερα.
Οι φωτογραφικές μηχανές μικρότερου ή μισού κάδρου (crop) διαθέτουν σαν το σημαντικότερο χαρακτηριστικό τους την χαμηλή τιμή. Ενώ μπορεί να πλησιάζουν ή να είναι εξίσου καλές όσο αφορά τον εύρος έκθεσης, τα χαρακτηριστικά της ευαισθησίας (ISO), την προστασία από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τα υπόλοιπα, είναι σε γενικές γραμμές λιγότερο ογκώδεις και ελαφρύτερες από τις full frame. Λόγω του μικρότερου αισθητήρα η εστιακή απόσταση τω φακών πολλαπλασιάζεται με τον λόγο της μεγέθυνσης (για παράδειγμα Χ1,5 στις Nikon και Χ1,6 στις Canon). Αυτό, ενώ αποδεικνύεται μειονέκτημα για τους ευρυγώνιους φακούς, για τους τηλεφακούς είναι μεγάλο πλεονέκτημα μιας και όλοι οι τηλεφακοί γίνονται μεγαλύτεροι λες και τους έχεις τοποθετήσει τηλεμετατροπέα (teleconverter) με τον αντίστοιχο συντελεστή-πολλαπλασιαστή, αλλά χωρίς να χάνουν σε φωτεινότητα. Ακριβώς επειδή έχουν μικρότερο μέγεθος οι crop φωτογραφικές μηχανές έχουν μεγαλύτερο βάθος πεδίου για ίδια διαφράγματα και μπορεί είναι μειονέκτημα ή πλεονέκτημα ανάλογα το είδος της φωτογραφίας που κάνεις. Όλες οι φωτογραφικές εταιρείες κατασκευάζουν φακούς που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο σε crop φωτογραφικές μηχανές (και σε full frame αλλά χρησιμοποιώντας μόνο το αντίστοιχο τμήμα του αισθητήρα), αλλά στις crop φωτογραφικές μηχανές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι φακοί για τις full frame. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο φωτογράφος με crop μηχανή να έχει στην διάθεση του μεγαλύτερη ποικιλία εναλλακτικών φωτογραφικών φακών.
Για να προσπαθήσουμε να τα συνοψίσουμε. Σαφέστατα οι full frame DSLR και Mirroless φωτογραφικές μηχανές είναι οι ιδανικές για την μέγιστη φωτογραφική ποιότητα αλλά με το αντίστοιχο αρκετά μεγάλο κόστος για τα σώματα και τους φακούς. Διαθέτουν πιο προηγμένες τεχνολογίες και ποιότητα κατασκευής, χαρακτηριστικά που όλο και περισσότερο περνάνε και στις πολύ φθηνότερες crop φωτογραφικές μηχανές. Ακριβώς επειδή συμβαίνει αυτό, έχουμε δει crop φωτογραφικές μηχανές να χαρακτηρίζονται επαγγελματικές και να κερδίζουν την προτίμηση των φωτογράφων, ενώ κάποιες από τις φθηνές Full Frame να χαρακτηρίζονται μηχανές για ψαγμένους ερασιτέχνες και όχι επαγγελματικές. Οι Full Frame τις περισσότερες φορές είναι πολύ μεγαλύτερες σε όγκο και βάρος. Από την άλλη οι crop είναι ιδανικές για να χτίσεις ένα φωτογραφικό σύστημα με μικρότερο κόστος, αλλά και πλεονεκτήματα όσον αφορά το μεγαλύτερο βάθος πεδίου ή αν κάποιος χρειάζεται μεγάλους τηλεφακούς σε χαμηλό κόστος, ενώ είναι ελαφρύτερες και μικρότερες σε διαστάσεις. Τελικά για το είδος της φωτογραφίας που κάνετε τι λέτε αξίζει να περιμένει κανείς να αποκτήσει μια ακριβότερη Full Frame ή μπορεί να αρκεστεί σε μια Crop;
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397