Οι περιοχές εκτός εστίασης στους Φωτογραφικούς Φακούς ονομάζονται Bokeh
Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 90 ένας καινούργιος φωτογραφικός όρος μπήκε στη ζωή μας. Μπόκε, Μπόκα ή Μποκέ και δημιουργήθηκε για να περιγράψει το πως καταγράφουν οι φωτογραφικοί φακοί τις εκτός εστίασης περιοχές της εικόνας, ειδικά τις φωτεινές χρωματιστές περιοχές. Στην αρχή νομίσαμε ότι προέρχεται από την γαλλική γλώσσα και χαρήκαμε γιατί η Γαλλία είχε να δώσει λέξεις στην φωτογραφία από τον 19ο αιώνα, αλλά όχι τελικά, προέρχεται από την γιαπωνέζικη λέξη που σημαίνει θάμπωμα κι εδώ που τα λέμε ήταν και δίκαιο να δώσει και η γιαπωνέζικη γλώσσα κανένα όρο στην φωτογραφία, εκτός από τις μάρκες των φωτογραφικών μηχανών.
Έτσι εκεί που νοιαζόμασταν περισσότερο για το φωτεινότερο διάφραγμα του φακού, την διακριτική του ικανότητα, την ευκρίνεια, το μικροκοντράστ, το να είναι απαλλαγμένος από σφάλματα, τώρα νοιαζόμαστε και για το Μπόκε του. Δεν παιζόμαστε εμείς οι φωτογράφοι. Έτσι εκεί που είχαμε τόσα πράγματα για να ερίζουμε μεταξύ μας, τώρα ερίζουμε και για το ποιός φακός έχει το καλύτερο Μπόκε.
Μπόκε που φαίνονται οι 5 λεπίδες του διαφράγματος
Το Μπόκε σε έναν φωτογραφικό φακό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Κυρίως από το πόσο διορθωμένος είναι ο φακός για την σφαιρική εκτροπή αλλά και από τον σχεδιασμό των λεπίδων του διαφράγματος. Παίζουν όμως και άλλα πράγματα ρόλο, όπως το μήκος του φακού και η εστιακή του απόσταση. Πολύ κουβέντα για το Μπόκε γίνεται συνήθως για τους φωτεινούς φακούς με ανοιχτά διαφράγματα και τους τηλεφακούς γιατί αυτοί έχουν συνήθως μεγάλες περιοχές εκτός εστίασης, ειδικά τους φωτεινούς νορμάλ και τους μικρούς τηλεφακούς πορτραίτου (50mm -85mm – 105mm-135mm).
Και καλά το φοβερό Μπόκε του Nikkor 85mm f1,4
Οι φωτογραφικές εταιρείες από πολύ νωρίς είχαν ασχοληθεί με το πως οι φακοί τους θα δημιουργούν θολές περιοχές που να είναι πιο ευχάριστες στο μάτι και έτσι εκτός από την σχεδίαση και τις διορθώσεις των σφαλμάτων που την παλιότερη εποχή χωρίς υπολογιστές ήταν τεράστιος κόπος, είχαν ασχοληθεί με την δημιουργία φακών με περισσότερες λεπίδες, ειδικά επεξεργασμένες για την κατασκευή του διαφράγματος, για να παράγουν ανοίγματα σχεδόν κυκλικά, αντί για πολύγωνα (π.χ Minolta). Άλλες εταιρείες με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Nikon (Nikkor DC 105mm και Nikkor DC135mm με Defocus Control) κατασκεύασαν φακούς που μας επιτρέπουν επιπλέον έλεγχο στις περιοχές μπροστά και πίσω από το εστιακό επίπεδο με ένα έξτρα δαχτυλίδι στο φακό που υπέρ ή υπό βελτιώνει την σφαιρική εκτροπή των φακών.
Εξαιρετικό Μπόκε από έναν μάπα Tamron 28mm-300mm f3,5-6,3
Πολλή κουβέντα γίνεται λοιπόν στον φωτογραφικό κόσμο για το Μπόκε μας. Αντί να μας απασχολούν τα ουσιαστικά ζητήματα της φωτογραφίας, μας απασχολεί πόσες λεπίδες έχει ο ένας η άλλος φακός. Έχω διαβάσει και έχω ακούσει απίστευτα πράγματα από φωτογράφους που δεν πρόκειται ποτέ να τραβήξουν μια φωτογραφία της προκοπής, για το πόσο σημαντικό είναι το Bokeh στην φωτογραφία (Βέβαια σε καμία φωτογραφία από τους πραγματικά μεγάλους δασκάλους της φωτογραφίας δεν έχουμε ασχοληθεί ποτέ με το Μπόκε. Οι πιο δυσφημισμένοι για Μπόκε τους φακοί είναι οι καημένοι οι κατοπτρικοί τηλεφακοί που η τάπα που έχουν στην μπροστινή τους μεριά τους κάνει να δείχνουν τα φλου φωτεινά σημεία σαν φωτεινούς κύκλους, που έχω ακούσει να τους χαρακτηρίζουν από λουκουμάδες (Ντόνατς) μέχρι προφυλακτικά.
To παρεξηγημένο Μπόκε ενός κατοπτρικού τηλεφακού
Το Μπόκε ήρθε για να μείνει. Άρθρα επί άρθρων θα γράφονται. Οι φωτογράφοι θα τσακώνονται στα φόρουμ και στα social media. Εγώ το μόνο που έχω να σας ευχηθώ να είστε τόσο τυχεροί στις εικόνες σας και να είναι τόσο σημαντικές ώστε να μην χρειαζεται να σας απασχολούν οι θολές περιοχές. Δηλαδή με λίγα λόγια σας εύχομαι ΚΑΛΟ ΜΠΟΚΕ!
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis.Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397.