Φωτόμετρο, τρόποι μέτρησης στη μηχανή

Όλες οι σύγχρονες φωτογραφικές μηχανές διαθέτουν μια ενσωματωμένη συσκευή που ονομάζεται φωτόμετρο. Το φωτόμετρο μετράει το φως και μας δείχνει αν έχουμε βάλει τις σωστές ρυθμίσεις στην χειροκίνητη λειτουργία της μηχανής (M) δείχνοντας μας σε συνεχόμενη ροή μια ένδειξη της μορφής – (πλην-υποέκθεση) 0 (μηδέν-σωστή έκθεση) + (συν-υπερέκθεση).  Αυτές τις ενδείξεις τις βλέπουμε και στις οθόνες με τις πληροφορίες, αλλά και στο σκόπευτρο. Όσο πιο κοντά στο μηδέν βρίσκεται η ένδειξη που βλέπουμε, τόσο σωστότερη θα είναι η έκθεση (πάντα σύμφωνα με το φωτόμετρο).

Το φωτόμετρο έχει διάφορους τρόπους λειτουργίας που θα τους δούμε παρακάτω, αλλά σημαντικό για τον φωτογράφο είναι να καταλάβει τον τρόπο που λειτουργεί γενικά αυτή η συσκευή ώστε να μπορεί να καταλάβει και τις φορές που οι ενδείξεις της θα είναι λάθος. Το ενσωματωμένο φωτόμετρο της φωτογραφικής μηχανής είναι φωτόμετρο ανακλώμενου φωτισμού. Δηλαδή μετράει το φως που στέλνουν τα αντικείμενα προς την μηχανή μας. Το φωτόμετρο της μηχανής είναι μια χαζή συσκευή που πιστεύει ότι όλα τα αντικείμενα ανακλούν το 18% από το φως που δέχονται (αντικείμενα με τονικότητα μέσο τόνο του γκρι). Αν ο μέσος όρος των αντικειμένων είναι όντως μέσος τόνος του γκρι ή σχεδόν τέτοιος τότε οι φωτογραφίες βγαίνουν σωστές φωτιστικά, αν όχι βγαίνουν λάθος και χρειάζονται διόρθωση. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα αν φωτογραφίζουμε μια σκακιέρα που η μέση τονικότητα των άσπρων και μαύρων τετραγώνων τείνουν στον μέσο τόνο του γκρι, ή ένδειξη του φωτόμετρου θα είναι σωστή. Αν φωτογραφίζουμε σκηνές σε χιονισμένα τοπία το πιθανότερο είναι το φωτόμετρο να μας δίνει λάθος ενδείξεις. Για να μην κάνει πολλά λάθη υπάρχει μια λειτουργία του φωτόμετρου που προσπαθεί να το κάνει λίγο έξυπνο και να βγάζει τις περισσότερες φορές καλά αποτελέσματα, η πολυζωνική λειτουργία μέτρησης.

Πολυζωνική λειτουργία του φωτόμετρου

Η Nikon στις φωτογραφικές της μηχανές αυτή την λειτουργία την ονομάζει Matrix, η Canon «με αποτίμηση», η Sony Multi, οι υπόλοιποι κατασκευαστές ο καθένας με το δικό του χαρακτηρισμό. Το φωτόμετρο χωρίζει το κάδρο σε ζώνες και έχει ενσωματωμένες πληροφορίες για την αξία της κάθε ζώνης/περιοχής. Είναι η λειτουργία του φωτόμετρου που τις περισσότερες φωτογραφικές περιπτώσεις θα τις αντιμετωπίσει με επιτυχία. Οπότε είναι καλό ο αρχάριος φωτογράφος να ξεκινάει με ρυθμισμένο το φωτόμετρο σε αυτή την επιλογή.

Λειτουργία του φωτόμετρου, Κεντρικά ζυγισμένη/Μέσου όρου

Μια άλλη επιλογή στην λειτουργία του φωτόμετρου είναι όταν δίνεται βάρος στην κεντρικά ζυγισμένη περιοχή ή στον μέσο όρο των φωτιστικών αξιών στην εικόνα μας. Αυτές οι επιλογές είναι προίκα από τις παλιότερες φωτογραφικές μηχανές που διέθεταν στο φωτόμετρο τους μόνο αυτή την λειτουργία. Χρήσιμη όπως ισχυρίζονται πολλοί όταν το θέμα μας είναι στο κέντρο του κάδρου. Άχρηστο κατά την άποψη μου όταν δουλεύει σωστά η πολυζωνική επιλογή.

Λειτουργία του φωτόμετρου με μερική μέτρηση

Στη μερική μέτρηση (partial) το φωτόμετρο μετράει μι μικρή περιοχή από το κάδρο μας. Υπάρχουν φωτογραφικές μηχανές που μας δίνουν την δυνατότητα να ρυθμίσουμε σε μοίρες αυτήν την περιοχή κάνοντας την μεγαλύτερη ή μικρότερη και αυτό μας φέρνει στην επόμενη λειτουργία μέτρησης του φωτόμετρου που είναι η καλύτερη όταν το φωτόμετρο μετράει μικρές περιοχές της εικόνας.

Σημειακή λειτουργία του φωτόμετρου (spot)

Για ψαγμένους φωτογράφους που θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο της έκθεσης υπάρχει η σημειακή επιλογή με την οποία μπορούμε να φωτομετρίσουμε μικρές περιοχές της εικόνας/κάδρου και έτσι να αποφασίσουμε με ακρίβεια την έκθεση. Για να μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει με σωστό τρόπο την σημειακή φωτομέτριση πρέπει να έχει καταλάβει άριστα τα της υπερέκθεσης/υποέκθεσης, τις διαφορές των στοπ και τα της αμοιβαιότητας στην φωτογραφία. Πρέπει να έχει καταλάβει επίσης λίγα πράγματα για τις τονικότητες από το  περίφημο ζωνικό σύστημα του κυρίου Ancel Adams, προσαρμοσμένο βέβαια στην ψηφιακή εποχή.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397.