Οι παράγοντες που επηρεάζουν το βάθος πεδίου

Σε προηγούμενη ανάρτηση εξήγησα τι είναι το βάθος πεδίου στην φωτογραφία. Ο λόγος για τον οποίο έχουμε βάθος πεδίου στην φωτογραφία είναι ο οριακός κύκλος σύγχυσης. Δηλαδή η διακριτική ικανότητα του ανθρώπινου ματιού. Ενώ όλα τα σημεία ενός φωτεινού ειδώλου που βρίσκονται εκτός εστίασης, οι φωτογραφικοί φακοί τα αποδίδουν σαν κύκλους το ανθρώπινο μάτι μπορεί να δει αυτούς τους κύκλους από ένα μέγεθος και πάνω, από ένα μέγεθος και κάτω τους κύκλους τους βλέπει σαν σημεία. Όταν είναι μεγαλύτεροι από τον οριακό κύκλο σύγχυσης τους βλέπει σαν κύκλους, όταν είναι μικρότεροι τους βλέπει σαν σημεία και δημιουργείται το βάθους πεδίου. Όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν το βάθος πεδίου στην φωτογραφία στην ουσία επηρεάζουν τον οριακό κύκλο σύγχυσης.

Επειδή το βάθος πεδίου έχει να κάνει με την μεγέθυνση της φωτογραφίας μιας και εξαρτάται από την διακριτική ικανότητα της ανθρώπινης όρασης, οτιδήποτε αλλάζει αυτή τη μεγέθυνση, επηρεάζει και το βάθος πεδίου.

Μέγεθος αισθητήρα

Το πρώτο που επηρεάζει το βάθος πεδίου είναι το μέγεθος του αισθητήρα στο οποίο φωτογραφίζουμε, όσο πιο μεγάλο το μέγεθος του αισθητήρα, τόσο μικρότερο το βάθος πεδίου. Ακριβώς το ίδιο ίσχυε την παλιότερη εποχή με το φιλμ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να είναι ευκολότερο για αισθητήρες με μικρό μέγεθος να μας δίνουν μεγάλο βάθος πεδίου και αντίστοιχα για αισθητήρες με μεγάλο μέγεθος να μας δίνουν μικρό βάθος πεδίου, οπότε ανάλογη είναι η επιλογή μας σε σχέση με το είδος της φωτογραφίας που θέλουμε.

Απόσταση μηχανής – αντικειμένου

Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει το βάθος πεδίου είναι το σε ποια απόσταση έχουμε εστιάσει. Αν έχουμε εστιάσει κοντά, δηλαδή η απόσταση μας από το θέμα μας είναι μικρή, το βάθος πεδίου είναι μικρό. Αν έχουμε εστιάσει μακριά, δηλαδή η απόσταση μας από το θέμα μας είναι μεγαλύτερη το βάθος πεδίου μεγαλώνει και γίνεται ακόμη μεγαλύτερο όσο εστιάζουμε προς το άπειρο του φακού.

Το διάφραγμα του φακού

Αυτόν τον παράγοντα τον έχουμε εξηγήσει και στους φακούς. Όσο ανοίγει το διάφραγμα τόσο μικραίνει το βάθος πεδίου ή όσο κλείνει το διάφραγμα τόσο μεγαλώνει το βάθος πεδίου. Είναι ο ευκολότερο τρόπος για τον φωτογράφο για να επηρεάσει το βάθος πεδίου. Όμως δεν είναι ο μόνος όπως πιστεύουν λανθασμένα πολλοί και αυτό είναι σπουδαία γνώση στα χέρια του φωτογράφου. Ακριβώς επειδή το διάφραγμα θεωρείται ο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει το βάθος πεδίου, αρκετοί φακοί (όλοι στο παρελθόν, όλο και λιγότεροι στις μέρες μας), σημείωναν τις περιοχές του βάθος πεδίου πάνω στο φακό σε σχέση με τις αποστάσεις εστίασης.

Εστιακή απόσταση του φακού

Όσο πιο ευρυγώνιος είναι ο φακός τόσο μεγαλύτερο βάθος πεδίου θα έχουμε στις φωτογραφίες μας. Αυτό γίνεται ακόμη μεγαλύτερο στους fisheye, ενώ αντίθετα στους τηλεφακούς το βάθος πεδίου μικραίνει, όσο μεγαλύτερος ο τηλεφακός σε mm τόσο μικρότερο είναι το βάθος πεδίου.

Μέγεθος παρατήρησης της φωτογραφίας

Ενώ οι προηγούμενοι παράγοντες που επηρεάζουν το βάθος πεδίου έχουν να κάνουν περισσότερο με την καταγραφή της φωτογραφίας, οι επόμενοι δύο έχουν να κάνουν περισσότερο με την παρατήρηση της. Αυτό συμβαίνει όπως έχουμε πει γιατί το βάθος πεδίου είναι μια ψευδαίσθηση που έχει άμεση σχέση με  την διακριτική ικανότητα της ανθρώπινης όρασης. Για αυτό το λόγο όταν παρατηρούμε την φωτογραφία μας στην οθόνη της φωτογραφικής μηχανής το βάθος πεδίου φαίνεται μεγαλύτερο, ενώ αν την δούμε μεγαλύτερη σε μια οθόνη υπολογιστή ή τυπωμένη σε μεγαλύτερη διάσταση τότε παρατηρούμε ότι το βάθος πεδίου μειώνεται ή ακόμη χειρότερα η φωτογραφία δεν είναι καν εστιασμένη.

Απόσταση παρατήρησης της φωτογραφίας

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο τα προβλήματα στην εστίαση φαίνονται περισσότερο όταν παρατηρούμε από κοντά μια φωτογραφία, ενώ φαίνονται λιγότερο ή καθόλου όταν την κοιτάμε από πιο μακριά. Πάντα υπάρχει μια ιδανική απόσταση για να παρατηρήσουμε μια φωτογραφία δεδομένου μεγέθους που είναι συνήθως το μήκος της διαγωνίου της, αλλά η ουσία είναι ότι όσο πλησιάζουμε το βάθος πεδίου μικραίνει, ενώ όσο απομακρυνόμαστε το βάθος πεδίου μεγαλώνει.

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397.