ή γιατί για μια ακόμη φορά λέω ότι η Φωτογραφία είναι μία

Άλλο ένα ισχυρό στερεότυπο της φωτογραφίας είναι ότι η καλλιτεχνική φωτογραφία, η φωτογραφία που κάνει κανείς για την προσωπική του ευχαρίστηση και έκφραση, είναι σημαντικότερη από την εμπορική φωτογραφία ή την φωτογραφία που γίνεται κατόπιν παραγγελίας ή μετά από κάποια ανάθεση. Ακόμη χειρότερος είναι αυτός ο διαχωρισμός όταν εμπλέκει μέσα και την αμοιβή, δηλαδή σημαντικότερη είναι για κάποιους η φωτογραφία που γίνεται χωρίς ο φωτογράφος να αμείβεται για αυτή του την εργασία, ενώ όταν περιλαμβάνεται αμοιβή, η καλλιτεχνική αξία αυτής της φωτογραφίας υποβαθμίζεται, πέφτει ακόμη πιο χαμηλά.

Καταλαβαίνει κανείς ότι αυτός ο διαχωρισμός δεν έχει καμία ουσία. Αρκεί να  αναλογιστεί ότι τα περισσότερα αριστουργήματα της τέχνης που θαυμάζουμε ήδη από την αρχαιότητα έχουν δημιουργηθεί τα περισσότερα με ανάθεση και με αμοιβή. Λέω για τα γλυπτά του Πραξιτέλη για παράδειγμα ή τον Παρθενώνα, αλλά και την αρχαία ελληνική κεραμική που ήταν και εντελώς χρηστική και μάλιστα είχε έναν ξεκάθαρο χαρακτήρα πολυτέλειας. Το ίδιο ισχύει για τα περισσότερα έργα της αναγέννησης, ή τα αριστουργήματα της κλασικής μουσικής.  Δεν ξέρω πότε γεννήθηκε αυτός ο μύθος του φτωχού πλην τίμιου καλλιτέχνη που δεν ξεπουλάει την τέχνη του στη εμπορικότητα και δεν βάζει το ταλέντο του στην υπηρεσία της διαφήμισης, όσο αφορά την φωτογραφία. Όμως αυτό που ξέρω είναι ότι τέτοιες απόψεις έχουν κάνει μεγάλη ζημιά κυρίως στις αμοιβές που θα έπρεπε να εισπράττουν οι φωτογράφοι, γιατί με τέτοιου είδους επιχειρήματα έχει απαξιωθεί οικονομικά η καλλιτεχνική φωτογραφική δραστηριότητα. Με την έννοια ότι ο φωτογράφος δεν πρέπει να διεκδικεί αμοιβή για το καλλιτεχνικό του έργο, γιατί με αυτό τον τρόπο το ευτελίζει.

Απλά θέλω να ενημερώσω σε περίπτωση που δεν το έχουν προσέξει,  ειδικά τους φίλους της φωτογραφίας ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της φωτογραφίας του 19ου και του 20αιώνα που θαυμάζουμε ακόμη και σε πιουρίστες κατά την άποψη τους καλλιτέχνες φωτογράφους, που τους έχουμε πολύ ψηλά για την καλλιτεχνική τους υπόσταση, αλλά πολλές φορές και για το ηθικό τους ανάστημα, έχει δημιουργηθεί  φυσικά με πολύ κόπο και μεγάλη φυσικά καλλιτεχνική και προσωπική αγωνία και αγώνα, αλλά τις περισσότερες φορές ήταν πολύ καλά αμειβόμενη. Ακόμη κι όταν δεν ήταν κάποια άμεση εμπορική ανάθεση, ή παραγγελία από κάποιο περιοδικό ή εκδοτικό οίκο, τότε ήταν κάποια ανάθεση από κάποιο μουσείο ή έχει υποστηριχτεί οικονομικά από κάποια καλλιτεχνική υποτροφία.

Αυτό ισχύει ας πούμε και για τις φωτογραφίες του Jean-Eugène-Auguste Atget, με ταπεινούς εμπορικούς σκοπούς δημιουργήθηκε το σύνολο του έργο του, δεν το αλλάζει αυτό, το ότι πέθανε πάμφτωχος, το ίδιο ισχύει για τον ποιητή της Πράγας  Josef Sudek που εμπορικό ήταν το μεγαλύτερο τμήμα του έργου του, κάπως έπρεπε να ζήσει . Καταλαβαίνετε ότι χρησιμοποιώ παραδείγματα που χαίρουν μεγάλης εκτίμησης στο φωτογραφικό καλλιτεχνικό πάνθεον. Οι περισσότερες φωτογραφίες του Henri Cartier-Bresson για παράδειγμα ήταν εμπορικές αναθέσεις. Πιθανά να βοήθησε στην καλλιτεχνική του ελευθερία η οικονομική του άνεση (στην  δημοφιλία του σίγουρα έπαιξε ρόλο). Ο επίκαιρος λόγω της ταινίας   Minamata  και του πρωταγωνιστή της Johnny Depp, Eugene Smith, ήταν σίγουρα ένας ιδιοφυής φωτογράφος και ένας ακέραιος χαρακτήρας με υψηλές ηθικές αξίες, αλλά ούτε η καλλιτεχνική του αξία, ούτε η ηθική του μειώθηκε από τραπεζικά εμβάσματα του πρακτορείου Magnum και του περιοδικού LIFE, που συνέχισαν να τον υποστηρίζουν παρόλο που μπορεί να μην ήταν συνεπής με τις ημερομηνίες των παραδόσεων των φωτογραφιών του. Μπορώ να συνεχίσω έτσι με πολλά παραδείγματα αλλά θα κλείσω απλά με το παράδειγμα  του Robert Frank που πιστεύω ότι με το έργο του έχει επηρεάσει όσο λίγοι την πορεία της καλλιτεχνικής φωτογραφίας από τα μέσα του 20ου αιώνα και μετά. Το έργο του THE AMERICANS έγινε με την με χρηματοδότηση μιας καλλιτεχνικής υποτροφίας από το John Simon Guggenheim Memorial Foundation, για να μην πω ότι για να πάρει αυτή την υποτροφία είχε μέσον τον Walker Evans.

Θεωρώ  ότι η φωτογραφία είναι μια. Πολλές φορές το ίδιο το φωτογραφικό καλλιτεχνικό έργο ανεξαρτητοποιείται σε βάθος χρόνου από τις αρχικές προθέσεις  του φωτογράφου που φυσικά και πρέπει να έχει την καλλιτεχνική ελευθερία να επιλέξει τις πηγές με τις οποίες θα χρηματοδοτεί την δημιουργία του έργου του και τον τρόπο που βιοπορίζεται. Για μένα είναι ανεπίτρεπτοι οι όροι ερασιτεχνική και επαγγελματική φωτογραφία, εμπορική και καλλιτεχνική φωτογραφία, όσο αφορά την αξιολόγηση ή βαθμολόγηση ή ταξινόμηση της καλλιτεχνικής αξίας μιας φωτογραφίας.

Διαβάστε και την ανάρτηση μου Ερασιτεχνική Φωτογραφία

αλλά και την ανάρτηση μου για την Εμπορική Φωτογραφία

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε  και στο τηλέφωνο 6944303397.