Η εμφάνιση του φιλμ
Σήμερα ξεκινάω και κάποιες αναρτήσεις που θα έχουν σχέση με την παλιά (την και αναλογική ονομαζόμενη για να δείξουμε την αντίθεση της με την ψηφιακή) φωτογραφία. Μια από τις πιο αγαπημένες δραστηριότητες των παλιών φωτογράφων ήταν και η εμφάνιση από τους ίδιους των ασπρόμαυρων φιλμ που τραβούσαν. Σαν διαδικασία δεν είχε κάτι το εξαιρετικά δύσκολο και περίεργο και σου πρόσφερε την ικανοποίηση, μαζί με την εκτύπωση στον σκοτεινό θάλαμο, ότι είχες τον απόλυτο έλεγχο των φωτογραφιών σου. Από την λήψη μέχρι να έχεις στα χέρια σου το τελικό αρνητικό και τις φωτογραφίες. Μια διαδικασία που και σήμερα μπορεί να κάνει εύκολα ένας φωτογράφος, αρκεί να διαθέτει μια αναλογική φωτογραφική μηχανή και να τραβάει ασπρόμαυρα (όχι χρωμογενή) φωτογραφικά φιλμ.
Τα στάδια της εμφάνισης του ασπρόμαυρου φιλμ είναι:
Φόρτωμα του φιλμ στο ειδικό δοχείο που θα δεχθεί τα χημικά διαλύματα κατά την διάρκεια της χημικής επεξεργασίας και του πλυσίματος. Χρειαζόμαστε έναν σκοτεινό χώρο ή ένα σάκο αλλαγής. Το δοχείο που φορτώνουμε το φιλμ στα ειδικά του καρούλια ονομάζεται τανκ στην κοινή φωτογραφική γλώσσα. Αυτή είναι και η μοναδική στιγμή που χρειαζόμαστε σκοτάδι σε όλη την διαδικασία εμφάνισης του φιλμ (προσοχή όχι φως ασφαλείας, απόλυτο σκοτάδι).
Πρώτο χημικό μπάνιο είναι ο εμφανιστής. Ο εμφανιστής περιέχει μια ισχυρή αναγωγική ουσία ποθ μετατρέπει την λανθάνουσα εικόνα του φιλμ σε πραγματική εικόνα που σχηματίζεται από κόκκους μαύρου μεταλλικού αργύρου. Το πρώτο διάλυμα στην εμφάνιση του φιλμ είναι αλκαλικό.
Δεύτερο χημικό μπάνιο είναι το stop bath ή μεσαίο λουτρό. Ένα όξινο διάλυμα συνήθως οξικού οξέως που σταματάει ακαριαία την διαδικασία της εμφάνισης του φιλμ και εμποδίζει τα υπολείμματα του εμφανιστή να μολύνουν και να εξαντλήσουν το επόμενο διάλυμα αυτό της στερέωσης. Πολλές φορές το stop bath περιέχει έναν δείκτη PH για να καταλαβαίνουμε πότε εξαντλείται και πρέπει να το αντικαταστήσουμε με φρέσκο.
Τρίτο χημικό μπάνιο κατά την διαδικασία της εμφάνισης του φιλμ είναι η στερέωση. Κατά την διάρκεια της στερέωσης διαλύονται τα αφώτιστα αλογονίδια του αργύρου που βρίσκονται ακόμη στο φιλμ και παραμένει μόνο η σχηματισμένη αρνητική εικόνα από τον μαύρο μεταλλικό άργυρο. Η πιο συνηθισμένη στερέωση στην ιστορία της φωτογραφίας υπήρξε το διάλυμα του θειοθειικού οξέως (hypo).
Σε αυτό το στάδιο κάποιος μπορεί να παρεμβάλει ένα διάλυμα που καθαρίζει τα υπολείμματα της στερέωσης από το φιλμ με σκοπό να μειώσει τον χρόνο πλυσίματος του φιλμ. Ένα χημικό διάλυμα που ονομάζεται hypo clearing. Αυτό το στάδιο μπορεί να παραληφθεί με ασφάλεια αρκεί να επεκτείνουμε τον χρόνο πλυσίματος.
Πλύσιμο του φιλμ σε τρεχούμενο νερό είναι το στάδιο που ακολουθεί. Αν έχουμε χρησιμοποιήσει hypo clearing 10 λεπτά είναι αρκετά. Αλλιώς το φιλμ χρειάζεται πλύσιμο τουλάχιστον για μισή ώρα. Υπάρχει και ο εναλλακτικός οικολογικός τρόπος για οικονομία στο νερό, με 10 αλλαγές νερού και συνεχείς αναδεύσεις.
Το επόμενο στάδιο είναι το βάπτισμα του φιλμ σε ένα υγρό διαβροχής ή υγρό μείωσης της επιφανειακής τάσης που θα επιτρέψει στο φιλμ στο επόμενο στάδιο να στεγνώσει ομοιόμορφα, χωρίς κηλίδες και άλατα.
Κρεμάμε το φιλμ σε κατακόρυφη θέση σε ένα χώρο προστατευμένο από την σκόνη για να στεγνώσει. Για να στεγνώσει το φιλμ πιο γρήγορα υπάρχουν και ειδικές καμπίνες στεγνώματος με θερμαντικά στοιχεία.
Τελευταίο στάδιο στην διαδικασία της εμφάνισης είναι να κόψουμε το φιλμ σε εξάδες (ανά έξι καρέ) ξεκινώντας από το τέλος και να το αποθηκεύσουμε στις ειδικές σελίδες φύλαξης του φιλμ από ριζόχαρτο ή πλαστικό, φυσικά μέσα στο ειδικό ντοσιέ ή κουτί που θα το προφυλάξουμε, μέχρι την στιγμή που θα θελήσουμε να τυπώσουμε φωτογραφίες από αυτό.
Αναλυτικά για την διαδικασία της εμφάνισης του ασπρόμαυρου μπορείτε να διαβάσετε σε μια πιο ολοκληρωμένη ανάρτηση Η εμφάνιση του ασπρόμαυρου αρνητικού φιλμ
Επίσης μπορείτε να διαβάσετε για την εκτύπωσης της φωτογραφίας το άρθρο
Η εκτύπωση της ασπρόμαυρης φωτογραφίας στον σκοτεινό θάλαμο
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis