Παράγοντες της φωτογραφικής έκθεσης και αμοιβαιότητα
Αμοιβαιότητα ονομάζουμε στην φωτογραφία την σχέση που υπάρχει ανάμεσα στους 4 παράγοντες που επηρεάζουν την έκθεση. Η σχέση αυτή είναι ανάλογη έτσι ώστε μπορούμε να ρυθμίζουμε το φως, την ευαισθησία του αισθητήρα της μηχανής μας, την ταχύτητα του φωτοφράχτη (κλείστρου) και το διάφραγμα του φακού (αυτοί είναι οι τέσσερις παράγοντες που επηρεάζουν την έκθεση), με τον τρόπο που μας βολεύει χωρίς να αλλάζει η έκθεση (Ev) στη φωτογραφία μας.
Θα σας εξηγήσω την αμοιβαιότητα με συγκεκριμένα παραδείγματα ώστε να είναι πιο εύκολο να την κατανοήσετε. Ας πούμε για παράδειγμα ότι βρίσκομαι έξω στο φυσικό φως ένα απόγευμα και οι ενδείξεις του φωτόμετρου για μια σκηνή είναι 100 ISO, 1/125 ταχύτητα και F8 διάφραγμα. Όμως εγώ θέλω να χρησιμοποιήσω ένα stop πιο κλειστό διάφραγμα, δηλαδή F11 γιατί χρειάζομαι λίγο μεγαλύτερο βάθος πεδίου και ένα stop πιο γρήγορη ταχύτητα, δηλαδή 1/250 γιατί έχω ένα μεγάλο ζουμ στην μηχανή και θέλω να εξασφαλίσω ότι δεν θα κουνηθεί η φωτογραφία. Αυτά τα 2 stop σε φως που θα χάσω με τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις μπορώ να τα κερδίσω ανεβάζοντας αντίστοιχα την ευαισθησία του αισθητήρα. Θα βάλω την ρύθμιση του ISO στο 400 και έτσι έχω αντισταθμίσει τις απώλειες στο φως από το κλείσιμο του διαφράγματος και την πιο γρήγορη ταχύτητα. Αυτό είναι η αμοιβαιότητα των παραγόντων της έκθεσης στην φωτογραφία.
Οι τρεις παράγοντες που καθορίζουν την έκθεση (Ev) με ρυθμίσεις στην μηχανή και το φως, έχουν αμοιβαία σχέση που εκφράζεται σε αντιστοιχίες σε stop
Θα σας δώσω άλλο ένα παράδειγμα. Στις ίδιες φωτιστικές συνθήκες βλέπω να διαδραματίζεται ένας ποδηλατικός αγώνας και βλέπω ξαφνικά να περνούν δεκάδες ποδηλάτες από μπροστά μου. Αποφασίζω να τραβήξω μερικές φωτογραφίες, αλλά για να παγώσω την κίνηση των ποδηλάτων που περνάνε με πολύ γρήγορη ταχύτητα, θέλω να τοποθετήσω την ταχύτητα του φωτοφράχτη στο 1/2000, ενώ θα κρατήσω σταθερό το διάφραγμα στο F8. Αυτό σημαίνει ότι θα χάσω 4 stop σε φωτεινότητα που μπορώ ανάλογα να την αντισταθμίσω αν ανεβάσω 4 stop την ευαισθησία στα 1600 ISO. Αυτό είναι ακόμη ένα παράδειγμα της αμοιβαιότητας στην φωτογραφία
Και ένα τελευταίο παράδειγμα για την αμοιβαιότητα για τις ίδιες συνθήκες φωτογράφισης. Την ώρα που περνάνε οι ποδηλάτες από μπροστά μου αποφασίσω να αρπάξω την ευκαιρία και να τραβήξω μερικές φωτογραφίες με την τεχνική panning. Αποφασίζω να ξεκινήσω τις δοκιμές μου με ταχύτητα φωτοφράχτη 1/8 αυτό σημαίνει ότι θα έχω 4 στοπ παραπάνω φως από αυτό που χρειάζομαι. Από την αρχική φωτομέτριση 100 ISO, 1/125 ταχύτητα και F8 διάφραγμα. Αυτά τα 4 stop μπορώ να τα κόψω με 2 τρόπους. Είτε κλείνοντας το διάφραγμα στο F32 ή τοποθετώντας ένα φίλτρο ουδέτερης πυκνότητας (ND) που κόβει 4 stop. Μπορώ να κάνω και ένα συνδυασμό να κόψω 2 stop από το διάφραγμα τοποθετώντας το στο F στο 16 και να βάλω και ένα φίλτρο ουδέτερης πυκνότητας που θα κόψει τα υπόλοιπα 2 stop που μένουν. Ελπίζω με αυτά τα χαρακτηριστικά παραδείγματα της αμοιβαιότητας να σας βοήθησα να ξεκαθαρίσετε αυτό το τόσο σημαντικό ζήτημα της φωτογραφίας.
Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart. Μπορείτε να τον βρείτε στο Facebook Dimitrios Asithianakis. Για τα μαθήματα του fotoart μπορείτε να ρωτήσετε και στο τηλέφωνο 6944303397.